Bakmayın siz Tayyip Bey’in “monşerler” diye küçümsemek istemesine, bizim hariciyecilerimiz cefakârdır, vefakârdır, sebatkârdırlar.
Hiç değilse benim tanıdıklarımın çoğu öyleydiler.
Bıkmazlar, usanmazlar, ülkenin sorunu kişisel dertleriymiş gibi uğraşır, didinir, uyarmaya çalışırlar.
Hatırlıyorum, 12 Eylül döneminde tarihimizin onurlu büyükelçileri arasında çoktan yerini almış, milletvekilliği ve bakanlık yıllarını geride bırakmış Hasan Esat Işık, Rogers planı tuzağına karşı Evren’i uyarmak için az mı yazdı, konuştu...
Dışişleri Bakanlığı müsteşarlığına kadar yükselmiş, iki dönem milletvekilliği yapmış olan emekli Büyükelçi Onur Öymen de öyle.
Ne zaman bir gelişme olsa, kendini sorumlu hisseder, sarılır kaleme yazar.
Kıbrıs’ta müzakerelerin yeniden başlaması üzerine Onur Öymen’in, yazdığı yazıyı birlikte okuyalım.

***

“Kıbrıs’ta müzakereler yeniden başladı. Kıbrıs Rum kesimi ve Yunanistan ciddi siyasi ekonomik güçlükler içerisinde olduğu dönemde görüşmelere ara verilmişti. Şimdi Kıbrıslı Türkler üzerindeki ambargo devam ederken Türkiye ekonomi, siyaset ve hukuk alanında sıkıntı içine girmişken, dünya basınında Türkiye’nin itibarını sarsacak yazılar neredeyse bir kampanya halini almışken, İsrail ile Kıbrıslı Rumlar stratejik işbirliğine girip, bölgedeki doğalgaz kaynaklarını kendi çıkarları için değerlendirme yoluna gitmişken ve bunların korunması için ortak askeri tatbikat yaparken, müzakerelerin yeniden başlaması dikkat çekici.
Diplomaside kuraldır, böyle önemli müzakereler yapacaksanız bunu en güçlü olduğunuz zaman yapacaksınız. Belli ki bu kural şimdi sadece Rum Yunan tarafı için geçerli. Diğer bir kural’da taviz istediğiniz tarafı müzakereden önceki aşamada ekonomik ve siyasi önlemler ve basın yoluyla yıpratacaksınız. Türkiye’ye yapılan da budur. Kredi notu düşürülüyor. Avrupa’da soğuk rüzgârlar esiyor, AB ile müzakere kapıları uzun süredir kapalı. Bütün bunlardan sonra müzakereler başlar başlamaz Amerika’dan Türk hükümetine övgüler gelmesi anlamlı değil mi?..”
Onur Öymen Kıbrıs sorununun içeriğiyle ilgili görüşlerini de sıralıyor. O konuya başka bir yazıda ayrıca değinileceğinden burada yalnız diplomasinin üç altın kuralı ve bunların ışığında Türkiye’nin konumu üzerinde durulacak.

***

Evet gerçekten de bir ülkenin dış politikada yaşamsal konularını müzakere etmek için en güçlü olduğu anı seçmesi bir altın kuraldır.
Böyle yapmayan, daha çok baskı altına girecek taraf olacaktır.
Çünkü bir başka altın kural da şudur: Dış politikada baskı, ona en açık, en zayıf durumda olan tarafa uygulanır.
Dilerseniz bu son kuralın bir örneğini de 1974 Kıbrıs olayıyla verelim.
Temmuz 1974. Kıbrıs’ta durum gergin. Türkiye’nin müdahalesi ve hatta iki NATO üyesi Ankara ile Atina’nın savaşa girmesi her an mümkün.
Böyle bir ortamda, ABD Başkanı’nın kişisel temsilcisi Joseph Sisco başkentler arasında mekik dokuyor, taraflara harekete geçmemeleri için baskı yapıyor.
20 Temmuz 1974 sabahı Bülent Ecevit, harekât haberini alır almaz Joseph Sisco’ya, Türkiye üzerindeki baskı çabalarının nafile olduğunu, harekâtın başladığını bildiriyor.
Söyleyecek bir şey kalmamıştır. Sisco gık demeden çıkıyor. Özel uçağıyla Ankara’dan Atina’ya hareket ediyor.
Ankara baskıya direnmiştir, şimdi daha zayıf olan Atina’ya baskı yapma zamanıdır.
Albaylar Cuntası, demokrat Ecevit kadar dirençli değildir, baskıya boyun eğiyorlar ve Ankara’nın müdahalesine karşı hareketsiz kalma tavizini veriyorlar.
Bu tavizi vermek zorundaydılar, çünkü kendi halklarıyla uzlaşmıyor, onlara baskı uyguluyorlardı.
Burada da üçüncü altın kural giriyor devreye, kendi halkınla ve güçlerinle anlaşamazsan, kaçınılmaz olarak, bir başkasına, bu sefer yabancıya taviz verirsin.