Tiyatrolar neredeyse iki aydır kapalı. Dünyanın pek çok yerinde sahne sanatları açısından inanılmaz bir boşluk oluşmuş durumda. Doğal ki geçici bir süreç yaşanmakta, ama sürecin ne zaman sonlandırılabileceği de bilinmiyor. Oysa, tiyatrocuların ve toplulukların yaşamında bu çeşit, çoğunluğu kapsayan sınırlandırmalara yer yok. Zaman acımasız biçimde tiyatro sanatıyla seyircinin yakınlığını yok ediyor. 

Hem bu nedenle, hem de koronavirüs salgınının can sıkıcı kısıtlamaları karşısında toplumları ferahlatabilmek adına, Batı ülkelerindeki birçok sahne sanatları kurumu arşivlerini ücretsiz olarak kullanıma açtı. Uzunca bir süredir New York Metropolitan Operası’nın, Londra’nın National Theatre’ının, Globe’un ve başka toplulukların yapımlarını internet ortamında izleyebiliyoruz.

Dostlar Tiyatrosu yolu açtı

Son yılların rekor sayıda sıklıkla sahneye çıkan oyuncusu Genco Erkal, bizde de bu tür bir girişime öncü oldu. YouTube yoluyla, Dostlar Tiyatrosu’nun video kaydı yapılmış oyunlarını seyirciyle buluşturmaya başladı. 

Ne ki Genco Erkal, geçmişteki ürünleri bugünün seyircisiyle buluşturmakla kalmadı. Haftalardır, bıkmadan, usanmadan yeni kayıtlar hazırlıyor. Bir başka deyişle, günümüzün Genco Erkal’ı, tiyatrosu adına yeni ürünler de sunuyor seyirciye. Bunlardan ilki, 1990’lı yıllarda “Birtakım Azizlikler” başlığıyla Aziz Nesin’den uyarlayıp sahnelediği ve tek başına sunduğu yapımda yer alan “Hazreti Dangalak” başlıklı öykünün Erkal’ın evinde sahneleyip kaydettiği -206 bin kez izlenmiş- yeni bir yorumuydu. Erkal, ayrıca 1990’da yitirdiğimiz Can Yücel’in şiirlerinden derleyip uyarladığı “Can” adlı tek kişilik oyunundan aldığı bölümleri “Can Yücel’den Şiirler” başlığıyla yeniden sahneleyip sundu.

Geçmişteki yapımlara tanıtıcı sunumlar

Sanatçı, arşivden çıkardığı video kayıtlarını YouTube’da sunarken, yine öncü bir iş yapıyor. Evinde yaptığı taze çekimlerle YouTube’da yer alacak belirli bir yapımın zamanında nasıl tasarlandığını, Türkiye’nin o zamanki toplumsal/siyasal/kültürel gündemiyle nasıl ilişkilendirildiğini bir söyleşi sıcaklığı içinde paylaşıyor seyircisiyle. Oyunların arka planını ayrıntılı olarak açıklayarak Dostlar Tiyatrosu’nun arşivine görsel-işitsel boyutta yeni zenginlikler katıyor.

Geçmişteki yapımlardan sunulan kayıtlar arasında başı, 314 bin izleme ile 2008-2009 döneminde sahnelenen, Howard Zinn’in tek kişilik “Marx’ın Dönüşü” oyunu çekiyor. İkinci sırada ise 145 bin izleme ile Maxwell Anderson’un “Yalınayak Sokrates” oyununun 1998-99 yapımı yer alıyor. Erkal’ın sunduğu video kayıtları arasında “Nâzım’a Armağan” adlı yapımdan da bir bölüm var. (Yapıtın tümü ve prova aşamaları, İstanbul Kültür ve Sanat Vakfı’nın (-İKSV-) yapımı olarak ayrıca yayımlandı. Dikmen Gürün’ün geçen haftaki yazısı bu çalışma üstüneydi). Genco Erkal’ın, tiyatromuzun ünlü sanatçıları Yıldız Kenter, Ayla Algan, Işık Yenersu, Zeliha Berksoy, Zuhal Olcay, Tilbe Saran ve Jülide Kural yanında, ses sanatçısı Sema ve dansçı Zeynep Tanbay’la birlikte sahne aldığı yapım 2002 yılı İstanbul Tiyatro Festivali’nin açılış oyunu olarak Rumeli Hisarı’nda sunulmuştu.

‘Sivas ’93’ de yayında

2007-2008 döneminde sunulduğunda büyük ses getiren “Sivas 93” yapımı ise utancımız Madımak Oteli yangınını anlatırken, sözün müzikle, canlı performansın video görüntüleriyle, hareketin koreografiyle buluştuğu, belgesel yanı ağır basan, tümüyle Genco Erkal’ın tasarımının ürünü olan, çok beğenilmiş, çok oynanmış, mutlaka izlenmesi gereken, özgün bir çalışma. Dahası, video kaydı çok daha profesyonel bir çekimin ürünü.

2001-2002 döneminin Laurent Baffie imzalı “Yarışma” adlı komedi magazin sayfalarında da yer almıştı. “Yarışma”nın video sunumunu, geçen hafta sonunda yayına giren, Erkal’ın Max Frisch’in “Biedermann ve Kundakçılar” oyunundan uyarladığı “Aymazoğlu ile Kundakçılar” izliyor.

65 yaş üstündeki vatandaşların evlerinde can sıkıntısından patladığı “korona günleri”nde, 82 yaşındaki Genco Erkal, şimdilik seyircisinden uzak olsa da, işte böyle hiç durmaksızın çalışarak, sanatsal ve toplumsal eylemini sürdürüyor...