Güney Asya’da İslamcı cihatçılığın yine başrolü oynadığı bir savaş derinleşiyor. Yerel gibi görünen ve sosyal medyadaki sahte fotoğrafların da eşliğinde sivil kurbanların öne çıktığı bu savaşın arka planında ise büyük bir paylaşım mücadelesi var.
Çin’le 2000 km’den fazla sınırı, netameli ilişkileri ve ekonomik bağları olan Myanmar’dan söz ediyorum. Demokrasi için Ulusal Birlik (NLD) partisinin seçim zaferi 1990’da sandığa gömülünce Batı’nın Nobel Barış ödülüyle “demokrasi şampiyonu” yaptığı kadın lider Aung San Suu Kyi’nin memleketi... Bazılarınız onu, ev hapsine, otomobiliyle çıktığı yolda durdurulunca inatla direnmesiyle anımsayacaktır.
***
Bizim kuşağın “Birmanya” diye de bildiği, Britanya sömürgeciliğine ait Burma ismiyle de anılan, antik ve resmi ismiyle Myanmar; batısındaki sahil şeridinde yer alan Rakhine (Arakan) eyaletindeki huzursuzlukla gündemde. Rakhine; 100’den fazla etnik grupla 51 milyonluk nüfusunun yüzde 80’inden fazlası Güney Budhizmi’ne (Theravada) bağlı Myanmar’ın, 1 milyonu bulan Müslüman nüfusunun en yoğun yaşadığı eyalet. 3.2 milyonluk Rakhine’de çoğu kuzeydeki Bangladeş sınırında yaşayan nüfusun yüzde 40 kadarı Müslüman. Ve cihatçı hareketlenmeyle, bedelini sivillerin ödediği bir savaş şekilleniyor.
***
Son olaylar Arakan Rohinya Kurtuluş Ordusu’nun (ARKO) 25 Ağustos’ta Bangladeş sınırında karakollara 30’u bulan koordineli saldırılarıyla başladı. Myanmar ordusuna göre çoğu ARKO militanlardan 400 kişi öldü. 70 binden fazla Rohinyalı Müslüman Bangladeş’e geçerken, 11 bin kadar Budhist ve Hindu aksi yöne kaçtı. Hem Myanmar ordusu, hem de ARKO’nun sivilleri katlettikleri, köyleri ve Budhist mabetleri yaktıkları ve militanların kadın ve çocukların aksine erkekleri sınırdan geçirmeyip militan yaptıklarına dair tanıklıklar var. Hepsi yürek yakıcı. Aung San Suu Kyi’ye Nobel takdim etmiş Batılılar şaşkın. Bu da pek ironik.
***
Myanmar’ı yöneten askeri cunta, ülkeyi ekonomik baskılarla 2010’da demokrasiye geçirmek zorunda kaldıktan sonra seçimleri kazanan Aung San Suu Kyi bir Budhist milliyetçisi ve Çin ile ekonomik çıkarı bakan pragmatik bir siyasetçi. Babası, Britanya sömürgeciliğine karşı Japon emperyalistlerin yardımıyla Burma Bağımsızlık Ordusu’nu yönetmiş “ulusun babası” diye anılan ünlü lider Thakin Aung San. İkinci Dünya Savaşı’nda Budhistlerin Japonlar, Müslümanların ise Britanya safını tutmalarına uzanan husumet tarihleri var. 16’ncı asırdan itibaren ve Britanya sömürgeciliği döneminde bölgeye göçetmiş Rohinya’lar “yabancı unsur” görülüyor, çoğunun vatandaşlığı dahi yok. Myanmar Genelkurmay Başkanı Min Aung Hlaing’nin Rohinya’ların temizlenmesini “İkinci Dünya Savaşı’nın bitmemiş meselesi” diye nitelemesi durumun tezahürü.
***
Koşullar İslamcı militanlık için müsait. Nitekim etnik ve dini gerilim 2012’de tavan yapmıştı. Raporlara göre, Ekim 2016’dan itibaren Suudi Arabistan, Pakistan ve Malezya’nın desteğiyle cihatçılar Rakhine’deki köylerle Bangladeş’teki kamplardan militanlar devşirdiler. Yakın zamana kadar “İnanç Hareketi” ismiyle anılan ARKO’nun liderliğini Pakistan’daki Arakan toplumunda doğmuş, Suudi Arabistan ve Pakistan’da eğitim almış Vahhabi cihatçı Ataullah ebu Ömer Cuncuni yapıyor. Amaç İslamcı ayrılıkçı ülke tesis etmek.
***
Rakhine, Çin’in “Tek Kuşak Tek Yol” girişiminin parçası. Hint Okyanusu’ndaki derin liman bölgesinden enerji kaynaklarının Malukka Boğazı veya tartışmalı Güney Çin Denizi’ni aşmadan aktarılabileceği diyar. Çin’in milyar dolarlık projeleri var. Rakiplerinin elinde de zamanımızın en güçlü ideolojik silahi İslamcı cihatçılık. Kimsenin masum olmadığı bu çatışmada aşırı sağcı Budhistlerin bakışını ise bir rahibin şu sözleri özetliyor:
“Müslümanlar Budhist düzeni yok ediyor, kendi yasalarını zorla dayatıyorlar. Bunu yapmazlarsa barış içinde yaşayabiliriz. Müslümanlar Afrika balıkları gibi, çok hızlı ürüyorlar. Şiddet davranışlarına sahipler, kendi türlerini de diğer balıkları da yiyorlar. Doğal kaynakları da yok ediyorlar. Azınlıkta olsalar bile soyumuz için büyük yük yaratıyorlar.”
