Doğan Satmış

Eğer ABD Anayasası’ndaki başkanlığı istiyorsan...

04 Nisan 2015 Cumartesi

Anayasayı açık açık ihlal ede ede her gün AKP için 400 milletvekili istiyor musun? Evet.
Amerika Birleşik Devletleri’ndeki başkanlık sistemini istiyor musun? Evet.
Bütün dünyaya hükmetmek ve bunu yapabilmek için de Obama gibi olmak istiyor musun? Evet.
Peki o zaman, şunları da bilmen lazım.
ABD Anayasası’nın basınla ilgili maddesi aynen şöyle:
“Congress shall make no law respecting an establishment of religion, or prohibiting the free exercise thereof; or abridging the freedom of speech, or of the press; or the right of the people peaceably to assemble, and to petition the government for a redress of grievances.”
Seni fazla uğraştırmayayım, kısaca, “Kongre, basın özgürlüğünü yasaklayan kanun yapamaz” diyor. (Metnin Türkçesini Wikipedia’da aradım, nasılsa Türkiye’de işe yaramaz diye böyle bir maddeyi koymamışlar. Bu arada onu da hatırlatalım.)
Amerika’da, bu özgürlüğü kısıtlayan çok az istisna vardır. Onları da istersen başka bir gün yazarım.
Yani dün uçağına aldığın gazetecilere, savcının başına silah dayanmış fotoğrafı için, “Cumhurbaşkanı olarak Slovakya’dan kalkıp Türkiye’yi arayacağım, ‘Bunlar yayından kalksın’ diyeceğim, olur mu ya...” diyorsun ya, Obama bırak Slovakya’dan kalkıp ülkesinde bir fotoğrafı yasaklamak için telefon etmeyi, bunu aklına bile getiremez. Çünkü, kendi anayasası, basın özgürlüğünü engelleyen madde çıkarmasını yasaklar da ondan. Ve bu anayasa maddesini değiştirmesi de öyle kolay kolay mümkün değildir. O yüzden, 220 yılı aşkın süredir ABD Anayasası’nda durur o madde.
Ve Amerikalı gazeteciler, bu anayasaya dayanarak, ülkelerinde Watergate skandalını ortaya çıkarıp başkanı devirdiler, Pentagon belgelerini yayımlayarak ülkelerinin boşuna savaştığını ortaya çıkardılar, eski bir başkanın stajyer kıza nasıl oral seks yaptırdığını canlı yayınlarda anlattırdılar.
Dolayısıyla, eğer ABD başkanının yetkilerini kullanmak istiyorsan, onun gibi bir Boeing 747 özel uçak istiyorsan (Beyaz Saray’dan daha büyük saray yaptırdın ama henüz kendine Boeing 747 alamadın, çünkü bu uçak daha Türkiye’de bile yok), önce anayasanın öteki maddelerine de bakıp öyle karar vermen lazım.
Türkiye’de o fotoğrafı yayımlayan gazetelere kızıyorsun ama unutma ki, o fotoğrafı Amerikan gazeteleri bile 1’inci sayfalarında manşetten kullandılar. (Bakınız USA Today 1’inci sayfası.)

Gazeteciler ve vatanseverlik
Gelelim gazetecilik ve vatanseverlik ilişkisine.
Biz gazeteciler olarak Türkiye’deki politikacılara ve başkalarına da bu ayrımı bir türlü anlatamadık.
Arkadaş, gazeteciler için vatanseverlik nedir biliyor musun?
Tane tane anlatayım:
Bizim için vatanseverlik, eğer birileri, ülkeyi iyi idare edemiyorsa, bunu açık açık yazmaktır.
Biri, 2015 yılında ülkeyi karanlıkta bırakmışsa bunu yazmaktır vatanseverlik.
Birilerinin yüz milyarlarca lira harcayıp inşa ettiği adliyelerinde savcılar odalarında rehin alınıp başlarına silah dayanarak öldürülüyorsa, bunu yazmaktır vatanseverlik. Birileri, bakanlık koltuğunu kullanarak sadece görgüsüz birkaç Arap şeyhinin koluna taktığı yüz binlerce dolarlık saati hediye olarak almışsa, bunu yazmaktır vatanseverlik.
Ve mahdumları, yeğenleri, bilimum akrabaları denetlemektir vatanseverlik.
Bu arada, açlıktan sokakta çöp toplayan fakir fukarayı, madende ölen madenciyi, fazla mesaisi çalınan işçiyi, hakkı yenen köylüyü, sokakta ekmek almaya çıkıp öldürülen çocuğun hakkını aramaktır vatanseverlik.
Ve vatansever gazeteciler, bu saydıklarımı yapanlara denir.
Bunları hiç yapmayıp gözden kaçırmaya çalışanlar, politikacı uçaklarında dolaşıp, kasıla kasıla poz verenlere ise başka isimler takılır hep. “Liboş”tan “yandaş”a, “havuzcu”dan “döneğe” değişik kelimeler vardır onlar için.
O yüzden, gerçek gazetecilerin vatanseverliğini hiç sınama.
Önce içindeki başkanlık maddelerine özenerek baktığın ABD Anayasası’nın basınla ilgili ilk değişikliğini oku.
Şunu da ekleyeyim, çünkü birçok hukukçunun bile bilmediğini fark ettim. ABD Anayasası “Basın özgürlüğünü kısıtlayan yasa çıkarılamaz” derken, Türkiye’de basın özgürlüğünü kısıtlayan veya düzenleyen binlerce yasa maddesi var.
Sen asıl, bu kanun maddelerini tek tek ayıklat.  



Yazarın Son Yazıları Tüm Yazıları

Volkan nasıl patladı? 21 Haziran 2016

Günün Köşe Yazıları