Siyah derili Barack Obama’nın ABD Başkanı seçilmesi hiç kuşkusuz, sadece Amerika için değil, bütün dünya için önemli bir olay:

Her şeyden önce, dünyayı kana bulayan, yalan üzerine kurulu saldırı politikalarıyla Ortadoğu’ya zorla gelip yerleşen, bütün dünyada dinci politikalara destek veren, sonunda da başta Amerikan toplumu olmak üzere, tüm dünyayı bir ekonomik krize sokan Bush dönemini sonlandırdığı için.

Ayrıca bir siyah derilinin başkan seçilmesi Amerika için gerçek bir devrimdir.

Peki Bush dönemini sonlandıran siyahi Obama neler yapacak; neler yapabilir, Amerika’yı, dünyayı ve Türkiye’yi nasıl etkileyebilir?

***

Barack Obama’nın neler yapabileceğini anlayabilmek için, önce nasıl seçildiğine yakından bakmak gerekir.

Nasıl seçildiğini anlayabilmek için de Amerikan sistemini doğru anlamalıyız:

Amerika’yı esas olarak, siyasal ve hukuksal yapıyla birlikte Pentagon ve onun ardındaki çokuluslu şirketler yönetir.

Amerikan sisteminin esas öğeleri şunlardır:

Başkanlık.

Senato ve Temsilciler Meclisi olarak Kongre.

Anayasa ve onun koruyucusu olan Yüksek Mahkeme.

Stratejik ve askeri gerekliliklerin belirlendiği Pentagon.

Bu gereklilikleri hem etkileyen hem de bunlardan kâr eden uluslararası şirketler, bu şirketlerin uzantıları olan lobiler ve medya.

Bütün bu öğelerin etkileşimi sonunda genel siyasal işleyiş, stratejik gerekliliklere, paraya, güce ve medyadaki popülariteye dayalı olarak biçimlenir.

Tabii bu biçimlenmede, medyanın ve onu kontrol edenlerin rolü büyüktür.

***

Obama, hem bu yapının temel öğeleriyle uzlaşarak hem de yüksek bir popülarite ile kamuoyunun desteğini alarak seçilmiştir.

Önünde üç ayrı grubun beklentileri vardır:

1) Mevcut yapının yukarda saydığım temel güçlerinin, yani Amerikan yerleşik devletinin (siz isterseniz buna “derin devlet” de diyebilirsiniz) beklentileri.

2) Amerikan kamuoyunun beklentileri.

3) Dünya kamuoyunun beklentileri.

İşte Amerika’nın siyah derili ilk başkanı, bu üç grubun beklentilerini uzlaştırabildiği veya bu beklentilerin ortak noktalarını belirleyip onları gerçekleştirebildiği oranda başarılı olacaktır.

***

Acaba bu üç grubun beklentileri ne ölçüde uzlaşabilir?

Önce bilmeliyiz ki, dünya kamuoyunun beklentileri ile mevcut Amerikan devlet yapısının beklentileri, ülke menfaatleri açısından çelişen niteliktedir.

Obama bu konuda ancak, “Tek taraflı dış politikadan” “Çok taraflı dış politika” çizgisine doğru marjinal bir değişiklik çabasında bulunabilir.

Bu çabanın dünya kamuoyunu rahatlatması doğaldır ama.. ne derece tatmin edeceği kuşkuludur.

Ayrıca, “müttefiklerinin de menfaatlerini dikkate almanın”, Amerikan yerleşik yapısının stratejik beklentileri ve kâr hedefleri ile ne ölçüde uzlaştırılabileceği belli değildir.

İkinci olarak, Amerikan halkının, daha yaygın ve etkin sosyal refah önlemlerine ilişkin beklentileri, yine yerleşik yapının en önemli öğesi olan uluslararası şirketlerin beklentileriyle pek uyuşmuyor:

Zaten mevcut krizi aşabilmek için önümüzdeki bir yıl içinde, bu yerleşik şirket yapısına aktarılması gereken fonlar 1.5-2 trilyon dolar olarak hesaplanmaktadır. Mevcut bütçe ve dış ödeme açıkları ile birlikte düşünüldüğünde bu zorunluluk, Obama’nın halkın sosyal güvenliği ve refahı için kullanabileceği kaynaklara büyük bir sınırlama getirmektedir.

Dolayısıyla bu alanda da başarı gösterebilmesi için fazla bir şansa sahip olduğu söylenemez.

Türkiye konusuna gelince:

Kıbrıs, PKK, Kürt sorunu, Ermeni soykırımı iddiası gibi konularda Amerika’nın tavrını, Ortadoğu’daki, Kafkasya’daki ve Balkanlar’daki dengeler belirleyecektir.

Türkiye’nin çıkarlarına uygun kararlar alması için, bu dengelerin dışında herhangi bir özel neden yoktur.

Bu dengelerin ise Amerika’nın önüne bugün için “Türkiye’nin çıkarlarına uygun” çözüm seçenekleri koyduğunu iddia etmek büyük bir iyimserlik olacaktır.

ekongar@cumhuriyet.com.tr

www.kongar.org