FRANKFURT- Almanya’ya krizi görmeye geldim. Bakıyorum, bizdeki gibi midir bunların krizi diye. Ne yapıyorlar? Krize karşı tutumları nedir? “Got sei dank” “Hamdolsun” mu diyorlar, kahredeni, küfredeni var mı?

Doğrusu anlayamadım. Her zamanki ser verip sır vermez yüzleriyle öyle bakıyorlar. Konuştuklarımdan bir şey çıkaramadım kısacası. Gazetelere baktım, TV kanallarında gezindim. Kriz yok. Tıpkı bizdeki gibi “vur patlasın çal oynasın” halindeler. Ama sonra işin sırrını çözdüm.

Fabrikalarda, belediyelerde, kamu kurumlarında listeler dolaşıyormuş.

Nerede ne kadar işçi çıkartılacak, kaç memur emekli edilecek, kaçı işsizlik parası için Arbeitsamt’ın -Çalışma Dairesi’nin- kapısına dizilecek, büyük bir düzen ve disiplin içinde hazırlık sürüyor. Bazı işletmelerde ise uygulama çoktan başlamış.

Kısacası Almanya krizde.

***

Yok yok, bu ifade doğru olmadı. “Almanya krizde” demek gerçeği tam yansıtmıyor. Almanya deyince işçisi var, memuru var, köylüsü var, menajeri, patronu, bankacısı, alçak yüksek bürokratı var.

Kriz herkese aynı görünmüyor, herkese aynı biçimde, tarzda dokunmuyor. Bizdeki gibi, “hamdolsun” diyeni de var, “Allah kahretsin” diyeni de.

Genel olarak Alman ekonomisi krizde. Serbest piyasa düzeni sarsılmış. Yaklaşık 20-25 yıldır egemenliğini sürdüren finans piyasası ağırlıklı ekonomi ecel terleri döküyor. Ama yine de politikacılarda, düzenin ekonomistlerinde yeni bir düzen arayışı henüz yoktur. Finans dünyasının yaralarını saracağına güvenleri henüz sürüyor. Keynesçi ekonomistler daha piyasaya çıkmış değiller.

Alman halkı ise tıpkı bizim memlekette olduğu gibi Obama ile idare ediyor şimdilik.

***

Obama ne yapacak?

Pazartesi akşamı Obama’nın kabinesini açıkladığı saatlerde bir Alman dostumla birlikteydim. O da hayata soldan bakanlardan, ama yine de içinde bir umut, “Obama farklı olabilir, Obama siyahtır, bak kabinede de siyahlar var, kadınlar var” diye gözleri parlıyordu. Savunma bakanı açıklanınca birdenbire hüzünlendi.

“Ne oldu?” diye biraz müstehzi, biraz da ukala bir tavırla sordum.

“O, dedi, o gene kalmış”. “Kim?” diye üsteledim. “Savaş bakanı, savaş bakanı” diye hırçınlaştı.

***

Böyledir bu işler.

Kriz Almanya’yı sarıp sarmalamış. Almanlar büyük bir düzen içinde tasfiyelere girişmişler. Topun ağzındaki işçiler, memurlar hesap yapıyor, sendikalar az zararla sıkıntıyı atlatmayı, patronlarla “kaçınılmaz uzlaşmadan” sonra kaç üye yitireceklerini düşünüyor, hükümet krizin politikada işleri bozmasını önlemeye çabalıyor.

İktidarın muhalefet kanadı -burada sosyal demokratlara böyle diyorlar- büyük bir özveri ile memleket ekonomisi, yani neoliberal finans düzeni için kendini vatan aşkıyla dizginliyor. Öteki muhalefet partilerinden Yeşiller de siyasetin neoliberal kanadında nöbette.

Bir tek Sol Parti var, “böyle gitmez bu iş” diyen.

***

Kuşkusuz Almanya raporunda Almanya’da yaşayan Türklerin durumuna da değinmek gerekir.

Büyük bir kısmı “Deniz Feneri” için üzülüyor.

“Almanya’nın nerelerine yeni cami yapılabilir, minare dikilebilir?” onu düşünüyor. TV kanallarındaki sonsuz eğlencenin içinde göbek atıyor.

Kriz mi? Kriz onlara dokunmuyor sanıyorum.

Sordum soruşturdum.

Çoğunluk “hamdolsun” diyor.

e-posta: guray@cumhuriyet.com.tr