Birleşik Devletler’i derinden sarsan büyük finansal çöküş, çok sayıda ekonomistin öngördüğü gibi giderek tüm gezegeni etkilemekte, dünyanın tüm borsalarının, alınan tüm önlemlere karşın dibe doğru hareketini frenlemeye yetmemektedir. Yara henüz tazedir. Ekonomik ve sosyal alandaki asıl acıları zaman içinde ortaya çıkacaktır. Avrupa ve Asya dahil gezegenin tümünün çöküşün yarattığı tsunamiden payına düşeni alması kaçınılmaz görünmektedir. Başta ABD ve Avrupa olmak üzere dünya ülkelerinin çoğu ekonomik kasırganın önlenmesine, hiç değilse frenlenmesine yönelik önlemler alınması konusunda hummalı bir arayış içindedirler. Bir ekonomi yazarı ünlü ekonomist John Kenneth Galbraith’ın ‘1929 Krizi’yle ilgili kitabında değindiği, otel sahiplerinin, oda ayırtan müşterilerine, ‘odayı geceyi geçirmek için mi, yoksa kendilerini aşağı atmak için mi istediklerini’ sorduklarını anımsatmaktadır. Kuşkusuz bu kez bu durum o denli vahim değil. Ama yine de her ülkenin zor günlere hazır olmaları gerekiyor.. özellikle de, ‘bize bir şey olmaz’ saplantısından malul yönetimlerin!

Çöküşe panzehir arayışında kutsal serbest piyasacılığı rafa kaldırıp, yeniden devletçiliğe dönüşten, dahası kimi sosyalist(!) önlemlerden söz edilmesine fena halde öfkelenen para babaları da yok değil. Bunlardan biri olan Fransız para babası Arnaud Lagardere, “Marx geri dönüyor. Bunlar çıldırmış” çığlıkları atmakta, Beyaz Saray’ın bugünkü kiracısını Wall Street kaldırımlarını neredeyse ‘Her şey Sovyetlere’ çağrısı yapan afişlerle donatacak derecede ileri gitmekle suçlamaktadır. Kuşkusuz, bu konuda da durum o denli vahim değil. Henüz!

Geçen pazartesi, sütunlarımıza Avrupa Parlamentosu’nun sosyalist vekili Henri Weber’in konuyla ilgili görüşlerini aktarmıştık. Bu kez ABD’deki büyük finansal çöküşün asıl mağdurları emekçilerin, konuyla ilgili görüşlerini aktarmak istiyoruz. Amerika’nın en büyük işçi federasyonu AFL-CIO sendikasının sözcüsü Rachelle Huennek’le L’Humanite özel muhabirlerinin yaptıkları söyleşiyi aktarıyoruz:

-Yoksulluk ve eşitsizlikler, dünyanın en güçlü ülkesini kemiren iki afet. Bu konularda bir eylem planınız var mı?

Rachelle Huennek - Bugün ulusumuzu saran krizin kökleri çok derindir ve ekonomik kurallarımıza hâkim bir seçkinciliğin (elitisme), Bush yönetiminin olduğu gibi McCain’in de 26 yıllık senatörlüğü döneminde destek verdiği bir ekonomik felsefenin yansımasıdır. Bu kurallar; kentlerimizi inşa eden, çocuklarımızı eğiten, yaralarımızı saran ücretliler yerine şirketlerin ve Wall Street yatırımcılarının kârlarını kollarlar. Amerikan ekonomisinin temellerinden başlayarak yeniden yapılandırılması, salt zengin azınlığın değil, herkesin yararına çalışacak bir ekonominin yaratılması için Amerika’nın yön değiştirmesi gerekmektedir.

- Krizin ilk somut sonuçları şimdiden belli olmuş mudur? Bunlara karşı nasıl bir savaşım verilmesini düşünüyorsunuz?

R. Huennek - 3 Ekim’de ulusun Eylül ayında 159 bin iş kaybettiğini öğrenmiş bulunuyoruz. Bu rakam yıl içindeki kayıplara eklendiğinde yıllık iş kaybı 760 bine ulaşmaktadır. Bu, alarm durumudur. Taşınmazlara el konulması dalgasının önünün kesilmesi için vergi mükelleflerinden istenen yardımlarda önceliğin Wall Street’in kurtarılmasına değil, krizin gerçek mağdurlarının durumlarının iyileştirilmesine verilmesi gerekmektedir. Temsilcilerimizin kalan zamanlarını Wall Street’in kurtarılmasına harcamaları düpedüz skandaldır. Zira şu sıralar her geçen gün daha çok aile, işlerini ve evlerini kaybetmektedir. Orta sınıf bütünüyle çökmüştür. Ülkenin her yanında emekçiler, giderek artan biçimde uzun süreli işsizlikle karşı karşıyadır. İş bulma umutları da yoktur. Giderlerini karşılayamaz durumlara düşmüşlerdir. Evsiz barksız, sokakta kalmışlardır. Ekonomik çöküşün faturasını sırtlayan ailelere acil yardım zorunludur. Kongre’nin emekçilere yardımı teşvik edecek ve Wall Street’i kurtaracak bir yasayı onaylaması gerekmektedir. İşsizlik yardımlarını arttırmanın tam zamanıdır. Bir araştırmaya göre işsizlik yardımı alan üç çeyrek milyon işsiz, iş bulmadan, işsizlik yardımlarını da kaybetmekle karşı karşıyadır. Aynı zamanda ekonomik krizden bütçeleri darbe yiyen eyaletlere yeni iş alanları yaratmaları, okullar ve kötü durumda olan köprülerin onarılması için yardım edilmesi de zorunludur.

- Wall Street’i kurtarma planı konusunda ne düşünüyorsunuz?

R. Huennek - Bu plan tehlikeli ve ayrıca iyi düşünülmemiş bir plandır. En azından bu şekliyle olmaması gerekirdi. Ulusumuz gerçek bir krizle karşı karşıyadır. Eylem planı iyi düşünülmelidir. Hızlı, ama aceleci olmamalıdır. Planın; ‘Sokaktaki Adam’ın, tıpkı Wall Street gibi belini doğrultması için gerekli koşulların yaratılmasına yönelik olması gerekmektedir. Kongre, ayrıca saydam, etkin ve kamuya açık bir yardım komisyonu ihdas etmeli, vergi mükelleflerinin sağladığı yardımların, finans seçkinlerinin Hazine’yi soymaları yerine kamuya yönelik olacağı güvencesi verilmelidir. (...) Hazine’nin planı ‘Main Street’dekilere öncelik tanınmasının kriterlerinden uzak görünmektedir. 700 milyar dolarlık kamu parasının Wall Street şirketlerinden istediklerine harcanması yetkisi, hiçbir denetim ve kural olmaksızın Bush yönetimine verilmektedir. Bu yüzden plan sokakta kalacak ailelerin ve işlerini kaybeden emekçilerin hiçbir derdine çare oluşturmayacak. Dahası krizi yaratanlardan da hesap sorulmayacaktır. (Söyleşi: L’Humanite, 9 Ekim 08, Natasha Saulnier.)