ATATÜRK devrimlerinin en belirgin özelliği tutarlılıktır. Farklı tarihlerde, değişik vesilelerle yapıldıkları halde şaşırtıcı düzen ve sırayla hepsi birden aynı düşünceden filizlenir ve aynı amaca yöneliktir.

Mütareke günlerinde başlayan kongreler döneminin hemen ardından o toplantıları merkezileştirip tutarlı bir kalıba büründüren Büyük Millet Meclisi’nin toplanmasıyla başlayıp ancak 1930’ların sonlarına kadar uzanabilen on beş-yirmi yıllık kısa bir döneme sığdırılmış devrimler arasındaki tutarlılık, kocaman bir mantık anıtı gibidir. Sanki tek aklın yazdığı bir program vardır ve daha sonra ortaya çıkacak elektronik araçlarca sıralandırılmışçasına takvime bağlanarak inanılmaz bir disiplin ciddiyetiyle uygulanmaktadır.

Halkı o yıllarda henüz bir sanayi toplumunun değerlerine ve ölçütlerine ulaşamamış olan ve ancak şimdilerde yeni yeni ulaşmaya başlayan bir ülkenin o zamanki görüntüsü gerçekten üzerinde durulmaya değer bir olgudur ve derinliğine çözümlenip nedenleri anlaşılarak tam bir eğitim bilmecesi düzeyine yükseltilmelidir.

O görüntüdeki dinamizm büyük uğraşlar ve özverilerden sonra bağımsız ve özgür bir devlet kurmuş olmanın gururundan mıdır?

Yoksa, her topluma nasip olmayan ve nasılsa bu topluma nasip olmuş üstün yetenekli tek bir kişinin eseri mi?

Böyle sormaya başlayınca, ülke halkıyla birlikte şu soruyu da sormadan edemiyor insan: O kişi nasıl yaptı da böylesine tutarlı aşamalar ve devrimlerle Türkiye Cumhuriyeti denen devleti kurabildi?

Verilecek yanıt şundan başka türlü olamaz: Mustafa Kemal, gençliğiyle askerlik eğitiminden başlayarak içinde yaşadığı ve uğrunda savaştığı devletin çökeceğini anlamış, o devletin yerine zihninde ülkesi ve halkı için bir cumhuriyet ideali ya da hedefi oluşturmuştu. Yaşamı boyunca önüne ya da karşısına çıkan her durumu o ideale ve hedefe göre değerlendirip ona göre davranıp arkasıyla sonunu da ona göre getirmeye çalıştı. Tutarlılığı bundan kaynaklanır, başarıları da tutarlılığının sonucudur.

Bugün onu minnetle anarken tutarlılık sorunuzu kendi kendinize sorabilirsiniz.