İKİ sorun var ki, onlarda hukukçularla hukukçu olmayanlar anlaşamaz ve o yüzden çok vakit kaybedilir: Esas ve usul. İsterseniz, “sorun ve yöntem” diyelim. Sorun, hep “esaslı” sayılmanın yanlış fiyakasıyla öne çıkar ve işler karışır. Karışmasın diye, belli bir konudan, sözgelimi hem de güncel olan “yeni anayasa yapmak”tan başlayalım.\n

Çoğu zaman “Demokraside vatandaşlar veya Meclis’teki temsilcileri yapsınlar kendi anayasalarını” denir ve sonuçta bir de halkoylamasına gidilir, değil mi? Fazla uzatmamak için, şimdiki dört partiyi ele alarak gidelim: AKP, CHP, MHP ve BDP. Şimdi, haklı olarak, bu konuda dört partinin tek metinde uzlaşmaları isteniyor. Böylesine kapsamlı bir isteğin gerçekçi olmadığı, bunda ısrar edilirse çıkmaz ayın son çarşambasını beklemek gerekeceği besbelli. Öyleyse?\n

Birinci ve doğru olasılık, gerekli ikincil rötuşların daha sonra da yapılabileceğini not ederek, “sistematik”te yani metnin çatısında, temel ilkelerin, bölümlerin, organların sıralanmasında uzlaşmaktır. Ayrıntılara girilmeyeceği için, bunun zaman almayacağı varsayılır.\n

Dört partinin katıldığı bir yazım sürecinde önemli olan, baştan itibaren sistematikteki sıraya göre hangi ilke, formül, çözüm ve madde üzerinde oybirliğinin oluştuğunu not etmek ve o notlardan bir anayasa taslağı oluşturabilmektir. Çekirdek olarak bu taslakla yola çıkılmazsa ilerleme sağlanamaz. Anayasa oylaması, herhangi bir yasa tasarısının oylanmasından farklı olmak zorundadır: Öncelik verilmesi gereken, üzerinde oybirliği oluşturulup anayasallık kazandırılmış kuralları belirlemek ve içinde meşru partilerin iktidar-muhalefet maçlarına çıkabilecekleri bir siyasal oyun sahasının ortaya konmasıdır. \n

“Biz kendi anayasa metnimizi yazar ve Meclis’e ya da halkoylamasına sunarız” diye anayasa yapmak yanlış olur. Doğru yöntemlerle oybirliğine dayandırılmış anayasa kurallarının hamurunda, değişik ölçülerle de olsa, her siyasal partinin unu, tuzu, şekeri olmalıdır. \n

Onun içindir ki son aşamada AKP-BDP işbirliğiyle dayatılmış bir anayasa çalışması hayırlara vesile olamaz.