İlk SGK’li işe giriş tarihim 01/11/1996. 1996-1997 süresinde 120 gün prim ödemem var. 17/12/2003’ten itibaren MEB’e bağlı öğretmenim. Şu an 2. derece 3. kademeden brüt 21.799, net 16.445 TL maaşım, ayrıca yüzde 86 engelli raporum ve vergi indirimim var. Engelli raporu ile emekli olmakla normal emeklilik arasında hak kazanma ve ücret yönünden fark bulunuyor mu? Adem B.

2008/Ekim öncesi olması ve devlet memuru olmanız nedeniyle 5434 sayılı kanun hükümlerine tabisiniz. Yüzde 86 engelli olduğunuzu belirtmişsiniz ancak, bu oran zannediyorum sağlık raporunu düzenleyen hastane tarafından belirlenen oran. Aylık bağlama işlemlerinde dikkate alınacak engellilik oranı, sağlık kuruluşu tarafından düzenlenen sağlık kurulu raporunun, SGK Sağlık Kurulu’nca yeniden incelenmesi sonucu belirlenecek orandır. Engellilik oranının yüzde 50 ve üzerinde olması halinde 5510/geçici 4. maddesi gereği yaş haddi aranmaksızın 5760 gün ile emekli olabilirsiniz. Engelli devlet memurlarının aylıkları normal memur maaşlarından farklı hesaplanmıyor. Dolayısıyla engellilik durumundan emekli olmanız halinde aylığınız; dereceniz, kademeniz ve hizmet yılınıza göre hesaplanır.

AYLIK BAĞLAMA ORANLARI EŞİT Mİ?

Soru: EYT kapsamında nisan ayında emekli oldum ve aynı yerde çalıştığım arkadaşım benden 2000 TL fazla maaş alıyor. Benim sigortalılık başlangıç tarihim 1995 ve toplam gün sayım 6982 gün, arkadaşımın ilk işe girişi 1994 ve toplam prim gün sayısı 7750. E-Devlet’te arkadaşımla benim aylık bağlama oranlarım farklı görünüyor. Bu oranlar herkeste aynı olmaz mı? Bir hata olabilir mi? Fahri E.

EYT’lilerin sigortalılık başlangıç tarihleri 8 Eylül 1999 öncesi olduğu için aylıkları 3’lü karma sisteme göre hesaplanıyor. 2000 öncesi hizmetleriniz için gösterge, 2000 ila 2008/Eylül arası hizmetleriniz için 4447, 2008/Ekim sonrası hizmetleriniz için 5510 sayılı yasayla getirilen aylık bağlama sistemleri kullanılmak üzere 3’lü karma sisteme göre aylık hesaplanmış olmalı. Emekli aylıklarının hesaplanmasında aylık bağlama oranı (ABO), aylığın miktarını etkileyen faktörlerden biri. 3’lü karma sistemde her bir sistem için o sistemin kurallarına göre ABO hesabı yapılır. ABO hesapları sigortalıların toplam prim ödeme gün sayısı üzerinden yapılır. Yani sizin için 6982 gün üzerinden yapılmıştır. Her bir sistem için ABO hesaplanış kuralları şöyle:

- Gösterge sisteminde ABO’nun hesabı; gösterge tablosundan bağlanan aylıklar için taban ABO yüzde 60, üst gösterge tablosundan bağlanan aylıklar için her bir göstergenin taban ABO’su (yüzde 59.9 ile 50 arasında) bulunuyor. Baz oranlar, kadında 50, erkekte 55 yaştan sonraki her tam yaş ile 5000 günden fazla her 240 gün için 1 puan artırılır, 5000 günden eksik her 240 gün için de 1 puan eksiltilir.

- 4447 sayılı kanuna göre ABO hesabı; toplam prim ödeme gün sayısının ilk 3600 gününün her 360 günü için yüzde 3.5, sonraki 5400 günün her 360 günü için yüzde 2 ve daha sonraki her 360 gün için yüzde 1.5 oranlarının toplamı alınarak belirleniyor.

- 5510 sayılı kanuna göre ABO hesabı; toplam prim ödeme gün sayısının her 360 günü için yüzde 2 olarak uygulanıyor. Genel kural bu olmakla birlikte 5510 sayılı kanunun yürürlüğe girdiği 2008/Ekim ayına kadar toplam prim gün sayısı 3600 günden az olanların, prim gün sayısını 3600 güne tamamlayan kısmın her 360 günü için bu oran yüzde üç olarak uygulanıyor.

Buna göre her sigortalının aylık bağlama oranları yaş ve prim gün sayısına göre belirlendiğinden aynı olmaz.

Bunun dışında aylığın miktarını etkileyen diğer unsur, sigortalıların çalışmalarına ilişkin prime esas kazançları. Primler ne kadar yüksekten ödenirse bağlanan aylık da o kadar yüksek oluyor. Karma sisteme göre hesaplanan aylıklarda miktarı etkileyen son faktör sigortalıların çalışmalarının hangi dönemlerde bulunduğu. Yani hizmetlerin ne kadarı 2000 öncesi, ne kadarı 2000-2008/Ekim arası veya 2008/Ekim sonrası. Hizmetlerin hangi dönemlerde yoğunlaştığı, prime esas kazançların güncellenmesi ve kısmi aylıkların talep tarihine taşınmasında önemli. Netice itibarıyla aylığın miktarını sadece ABO belirlemiyor. Aylığınızı mukayese ettiğiniz kişiyle aylık miktarınızın aynı olması için tüm hizmet sürelerinin, bu hizmetlere ilişkin prime esas kazançlarının, prim gün sayısının ve yaşının sizinle aynı olması gerekir.