Ölen anne ve babamdan dolayı yetim aylığı alabilir miyim?
Nergis Şimşek
Son Köşe Yazıları

Ölen anne ve babamdan dolayı yetim aylığı alabilir miyim?

16.05.2025 04:00
Güncellenme:
Takip Et:

Soru: Kız kardeşim binlerce vatandaş gibi “staj mağduru” olup, 44 yaş ve 8700 prim gün sayısı olmasına rağmen staj hariç sigorta başlangıç tarihi 22/09/1999 olması nedeniyle 14 yıl daha fazla çalışarak emekli olacak. Kardeşim bekâr olup, işten ayrılması halinde, SSK emeklisi iken 31/12/2003 tarihinde vefat eden babam ile 10/8/2014 tarihinde vefat eden annemden dolayı hangi oranda ve ne şekilde yetim aylığı alıp alamayacağını merak ediyoruz. SGK kanunları farklı zamanlarda sürekli değiştiği için net bir bilgiye ulaşamıyoruz, bu konuda bilgi vermenizi rica ediyorum. Seçkin H.

8/9/1999 tarihinde 4447 sayılı yasayla emeklilikte kademeli yaşın getirilmesi ve emeklilik sürelerinin uzatılmasının sonucu olarak insanlar, çırak veya stajyerlikte geçen sürelerinin dikkate alınarak daha erken emekli olma taleplerini gündeme getirmeye başlamıştır.

Emeklilik işlemlerinde başlangıç ve hizmet olarak dikkate alınan süreler; malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası yani, uzun vadeli sigorta kollarına tabi bildirilen süreler olup, stajyer ve çıraklardan sadece kısa vadeli sigorta kolları (iş kazası ve meslek hastalığı ile hastalık) primleri kesildiği için, çırak/stajyer başlangıçları emeklilikte dikkate alınmamaktadır. Staj/çıraklık çalışması olanlar, bu çalışmalarının başlangıcının dikkate alınarak emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) kapsamına girme konusunda taleplerini daha güçlü duyurmaya başlamıştır.

8 Eylül 1999 öncesi çalışmaya başlayanlar yani EYT’liler için 3 Mart 2023 tarihinde yürürlüğe giren 7438 sayılı kanunla emeklilikte yaş hadleri kaldırıldı. EYT düzenlemesinin 23 yıllık bir gecikme ile yürürlüğe girmesi, 9 Eylül 1999 sonrası sigortalı olanlar açısından emeklilik koşulları arasında uçurum yarattı. Bu durum ise erkek sigortalılar için 17 (60-43), kadın sigortalılar için 20 (58-38) yıl, daha geç emeklilikle mağduriyet oluşturdu. Dolayısıyla 9/9/1999 sonrası çalışmaya başlayanlarla ilgili mutlaka yeni ve adil emeklilik koşullarının belirlenmesi gerekiyor. Hatta bu belirlemenin sadece 9/9/1999- 30/4/2008 arası sigortalılar için değil, 1/5/2008 sonrası sigortalı ayrımını da ortadan kaldırarak, hepsini kapsama alacak şekilde 9/9/1999 sonrası sigortalı olanlar açısından yeniden düzenlenmesi gerekliliğini ortaya çıkarmıştır.

Diğer taraftan, kız kardeşinize SSK kapsamında emekli iken vefat eden ana ve babasından ölüm aylığı bağlanmasına ilişkin sorunuzla ilgili olarak yasal mevzuata bakıldığında; 5510 sayılı kanunun 34. maddesinde ölen sigortalıların kız çocuklarına ölüm aylığı bağlanması için; bu kanun kapsamında veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaması veya kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık almaması, ayrıca bekâr, dul veya boşanmış olması gerekmektedir.

Öte yandan, yine 5510 sayılı kanunun 54. maddesinde; ana ve babasından ayrı ayrı aylığa hak kazanan çocuklara, yüksek olan aylığın tamamı, az olan aylığın ise yarısının ödeneceği öngörülmüştür.

Buna göre, kız kardeşinizin bekâr olması ve herhangi bir yerde çalışmaması halinde tarafına ölen anne ve babasından dolayı ölüm aylığı bağlanacaktır. Bağlanacak anne ve baba aylık miktarları mukayese edilerek yüksek olan aylık tamdan diğeri ise yarımdan ödenecektir. Kız kardeşinizin bu şekilde ölüm aylığı alırken evlenmesi halinde aylığı kesilecek ve evlenme ödeneği talebinde bulunması halinde her iki dosyadan aldığı aylığın 24 katı tarafına evlenme ödeneği olarak verilecektir. Yine kardeşinizin emeklilik yaşını bu şekilde aylık alarak doldurması ve tarafına aylık bağlanması halinde ana/babadan almakta olduğu ölüm aylığı, aylık almaya başladığı tarihi takip eden ödeme dönemi itibarıyla kesilecektir.

EMEKLİ MAAŞIM EVİMDE ÖDENEBİLİR Nİ?

Soru: 65 yaşındayım ve BağKur’dan emekli aylığı alıyorum. Hastalıklarım nedeniyle bankaya gidip gelmekte zorlanıyorum. Emekli maaşımı evden alma imkânım var mı? Zahide P.

Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan (SGK) emekli aylığı almakta olanların, aylıklarının konutlarında ödenmesi hususu PTT ile SGK arasında imzalanan “Prim Tahsilatı ve Gelir/Aylık ödemeleri Protokolü” ile gerçekleşmektedir. Protokolde uygulamanın usul ve esasları şöyle belirlenmiştir. PTT, hiçbir şarta bağlı olmaksızın, ödeme günlerinde olmak üzere emekli ve hak sahiplerinin bildirecekleri ikametgâhında, geçerli bir kimlik belgesi ibraz edilmek ve imza karşılığı olmak şartıyla aylıkları konutta teslim etmektedir. Aylığın PTT dağıtıcısı tarafından adrese getirildiğinde, alıcının adreste bulunmaması durumunda, emekli aylığı, dağıtıcılar tarafından alıcı adresine en yakın PTT işyerine teslim edilmektedir. Emekli aylığı ödemesinin ihbar olarak bırakıldığı işyerine emekli veya hak sahiplerinin telefon ederek, ödemenin konutta yapılmasını istemeleri durumunda, ikinci defa emeklinin konutuna aylığı ödenmek üzere ücretsiz olarak götürülmektedir. İkinci defa da konutta yapılamayan emekli aylığı ödemeleri on iki ay süreyle bekletilerek on iki ayın sonunda SGK’ye iade edilmektedir. PTT, konutta teslim ücreti de dahil olmak üzere, gelir/aylık alanlardan ne ad altında olursa olsun herhangi bir ücret veya masraf almamaktadır.

İlgili Konular: #SGK