“Dağların inciri/dağların güzeli/incir ağacısın

Gam götürensin…

Güllerin içindesin/incir ağacısın

Gam götürensin…

İncirimiz karadır/güzelimiz esmerdir/incir ağacısın

Gam götürensin…”

Aklıma gelen ilk şey, hayatımda ilk kez Yavuz Turgul’un “Gönül Yarası” filminde kulağıma çalınan “İncir Ağacı” türküsü oldu.

Türküyü filmde orijinal –“Der hejiroke”- Kürtçe versiyonundan dinlemiştik.

“Gönül Yarası”nı sizler de gördüyseniz o sahneyi mutlaka hatırlarsınız.

Unutulacak bir şey değildi.

Yaşamının son istasyonunda tanıdığı ve o ana dek hiç tanımadığı bir sevgiyle bağlandığı Dünya’yı (Meltem Cumbul), Nâzım (Şener Şen) bir akşam, bir türkü bara götürür. Dinleyen herkesi anında cin çarpmışa çeviren bu türkü perdeye gelir.

Dünya, sicim gibi ağlamaya başlar. Nâzım sorar: “Kürtçe biliyor musun?”

“Hayır” der Dünya.

“O zaman niye ağlıyorsun?” diye üsteleyen Nâzım’a şu karşılığı verir:

“Bu türküye ağlamak için Kürtçe bilmek mi lazım?”

Duyguların ortak dilini unuttuk mu?

Aynur Doğan’ı Türkiye’nin önemli bir bölümü benim gibi Yavuz Turgul’un bu filminde “Kürtçe bilmeyenleri bile Kürtçe türküsüyle duygulandıran, hüzünlendiren şarkıcı” olarak tanıdı.

Sular seller gibi bir ses, güzel bir kadın ve her notası özümsenerek, duyguyla söylenen içli bir türkü.

İlk sözlerinden itibaren -Türk/Kürt- her dinleyinin yüreğine işleyen bu şarkıyı Dünya’sına filmde Nâzım, böyle işte büyük gamların acısına tanık olan bir “incir ağacı” göndermesiyle tercüme etmişti.

Feleğin çemberinden geçmiş, görmüş geçirmiş “incir ağacı” sanki orda sadece acılara tanık olmak için vardı.

Yalnız perdedeki Dünya (Meltem Cumbul) değil, hepimiz oturduğumuz yerde mıhlanıp kalmış ve harbiden salya sümük ağlamıştık.

Açık Hava Tiyatrosu’ndaki “Suyun Kadınları” konserinde, Kürtçe şarkı söylediği için yuhalanan, kafasına minder atılan Aynur Doğan’ın; Silvan dönemeci ardından başına gelenleri okuyunca kanım dondu.

Ürkütücü kamplaşma provası

Beş-altı yıl önce sinemalarda, Kürt-Türk demeden herkesi sanatıyla kendisine bağlayan, etkileyen, iliklerine dek duygulandıran, beğenilen, sevilen bir şarkıcı; “Kürtçe şarkı sözleri” yüzünden nerdeyse linç edilmek tehdidiyle karşı karşıya gelmişti.

“Açık Hava”, Aynur Doğan’ın destekçileri ile protestocular arasında tehlikeli biçimde kutuplaşan, iki karşıt kampa bölünmüştü.

Protesto yapanlar, müziğin ve duyguların aslında “dili olmadığını” unutmuş; “Kürtçe değil bize Türkçe şarkı söyle!” diye dayatmıştı.

Aynur şarkısını sürdürememiş, sahneyi bırakmak zorunda kalmıştı.

Ardından sloganlar atılmış, marşlar söylenmişti.

Bunlar İstanbul gibi bir metropolde, evrensel kültüre ev sahipliği yapması gereken bir “caz konserinde” yaşanmıştı.

Silvan’da yaşamlarını yitiren gencecik fidanların acısına, bir İstanbul konserinde yaşanan bu tüyler ürpertici, ürkütücü büyük kamplaşma provası eklenmişti.

Buraya dek nasıl sürüklendik?

Böyle, artık şarkıların insanları yan yana getirmek ve birleştirmek yerine böldüğü; yüreğimizin sesinin unutulduğu, ezgilerin sustuğu, sözlerin bittiği bir yere mi geldik?

Buraya dek nasıl sürüklendik?

“Gönül Yarası” filmiyle başladığım yazıyı, aynı filmden gene aklımda kalan bir başka sahneyle bitirmek istiyorum.

Adını efsane olmuş bir şairden alan, eğitim gönüllüsü, CHP’li, idealist solcu babanın oğlu Nâzım.

Kızıyla yaptığı, belleklere kazınan bir yüzleşme sahnesinde şöyle der:

“İşin en acıklı yanı da şu kızım: Bir daha dünyaya gelsem, gene aynı yollardan yürüyeceğimi biliyorum. Demek yaşanan bunca hayal kırıklığı, sürgünler, fişlenme, sorgular bana hiçbir sey öğretememiş. Ne tuhaf?”

Gelinen bu noktadan bizim de bir geri dönüş fırsatımız olsa, yaşananlardan acaba ders çıkarıp bazı şeyleri daha farklı yapar mıydık?

Yoksa biz, bizler son kertede hepimiz gene aynı yollardan yürüyüp, aynı hayal kırıklıklarına mahkûm kalan birer “Nâzım” mıyız?