Habertürk TV’de Veyis Ateş’in sunduğu Akşam Haberleri programında Boğaziçi Üniversitesi Rektörlüğüne atanan Prof. Dr. Melih Bulu, dört yıllık rektörlük döneminde üniversiteye ilişkin hedeflerini açıklarken  “İlk 100 hedefim var benim. Herkes diyor ki ‘Boğaziçi’ni dünyada ilk 100’e sokamazsın.’ Yaparım, ben burada iddialıyım. Burada da işin matematiğini iyi bilmek lazım.” değerlendirmesini yaptı.

“İşin matematiğinde itibar var”

Yükseköğretimin hızla küreselleşen ve uluslararası görünüme dönüşen yapısı üniversite sıralamalarını daha da önemli kılmaktadır. OECD verilerine göre yaklaşık 5.6 milyon öğrenci kendi ülkelerinin dışındaki bir ülkede öğrenim görmektedir. Kabul gören kuruluşlar tarafından yapılan dünyanın en iyi üniversiteleri sıralamaları bu öğrencilerin tercihlerinde güçlü bir gösterge olarak kullanılmaktadır.

Bu sıralamalar farklı ülkelerdeki üniversitelerin araştırma ortaklıklarını, iş birliklerini, öğretim elemanı ve öğrenci değişim programlarını da etkilemektedir. Dolayısıyla sıralamalarda ilk 100 üniversite arasında yer almak sadece o üniversitenin değil aynı zamanda o üniversitenin bulunduğu ülkenin yükseköğretim kalitesi hakkında da olumlu değerlendirme yapmanın zeminini oluşturmaktadır.

Uluslararası üniversite sıralamaları arasında QS World University Rankings (QS) ve Times Higher Education World University Rankings (THE) ülkemizde daha bilinen, dikkate alınan, tartışılan üniversite sıralamalarının başında gelmektedir. QS üniversiteleri sıralarken farklı ağırlıklara sahip altı gösterge kullanmaktadır. Üniversitenin akademik itibarı (academic reputation) yüzde 40 ve iş piyasasındaki itibarı (employer reputation) yüzde 10 ağırlığa sahiptir. Benzer şekilde THE tarafından yapılan sıralamada kullanılan beş temel gösterge içinde üniversitenin ününe ve itibarına ilişkin göstergelerin ağırlığı yüzde 33’tür.

Her yıl farklı ülkelerden yaklaşık 10.000 akademisyenin üniversitelerin akademik itibarına ilişkin algıları anket yoluyla belirlenmekte ve bu algı sıralamayı yaklaşık yüzde 50 oranında etkilemektedir.  Boğaziçi Üniversitesinin ya da Türkiye’deki diğer üniversitelerin ilk 100’de yer almaları büyük ölçüde akademik itibarlarına ilişkin oluşturdukları algıya bağlıdır.

REKTÖR ATAMA ŞEKLİ

Bir üniversiteye öğretim üyesi olarak dâhil olmanın temel koşulu o üniversitenin öğretim üyeliği için belirlediği asgari koşulları sağlamaktır.  Hacettepe, ODTÜ, Boğaziçi gibi ulusal ve uluslararası sıralamalarda üst sıralarda yer alan üniversitelerin öğretim üyeliğine atama ve yükseltme ölçütleri oldukça yüksek olmasına rağmen bu üniversitelerde öğretim üyeliğine atanan ya da yükseltilen öğretim üyelerinin bu ölçütleri çok daha fazlasıyla karşıladıkları görülebilir.

Bir üniversitenin öğretim üyesi olma ölçütlerini sağlamadan o üniversitenin akademik unvanını kullanan bir üyesi olmak kabul edilemez bir durumdur ve tüm öğretim üyeleri açısından eşitlik ve adaletin gözetilmediği anlamına gelir. Üniversite dışından rektörlük ya da dekanlık görevlerine talip olanların öncelikle o üniversitenin profesörlük unvanı ve kadrosu için belirlediği ölçütleri sağlamaları, ilgili tüm süreçleri (ilgili akademik birimin kurul kararı, kadro ilanı, jüri değerlendirmesi, üniversite yönetim kurulu kararı…) başarıyla tamamlayarak kadroya atanmaları gerekir.

Boğaziçi Üniversitesine yapılan rektör ataması üniversitenin köklü öğretim, araştırma ve yönetim geleneğini gözetmeden yapılan bir atama olup, üniversitenin akademik itibarını zedeler niteliktedir.

Boğaziçi Üniversitesinin akademik itibarına bu denli zarar veren bir atama sürecinin ve yönetim anlayışının üniversiteyi ilk 100’e taşıma iddiası ne kadar gerçekçi olabilir ki? Yaşanan bu süreç ve sonucunda uluslararası akademik çevrelerde yükseköğretim sistemimize ilişkin oluşturulan algı sadece Boğaziçi Üniversitesini değil, dünya üniversite sıralamalarında gerçek anlamda ilk 100’de yer alma potansiyeline sahip Türkiye’nin yüz akı üniversitelerinin hepsini olumsuz etkileyecektir. 

PROF. DR. ALİ EKBER ŞAHİN

HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ