Doğu Asya’daki mevcut güç dengesinin 2027 yılına kadar Çin lehine değişmesi bekleniyor. Bu süreçte, Çin’in Tayvan’a olası bir müdahalesi Japonya açısından petrol ve hammadde sağlayan ticaret yollarını tehlikeye sokacak. Doğu Çin Denizi’ne uzanan Japon takımadaları Tayvan adasına sadece 150 km uzaklıkta. Şi Cinping, Ekim’de gerçekleşen son parti kongresinde Çin’in askeri modernizasyonuna vurgu yaparak Tayvan konusunun mutlaka çözüme kavuşacağını söylemişti. 2035’i hedef alan bu modernizasyon 2027’ye gelindiğinde önemli bir yol kaydetmiş olacak. Diğer yandan, Japonya’daki 54 bin Amerikan askeri, yüzlerce savaş uçağı ve Yokosuka’da konuşlandırılan 7. Filo bünyesindeki USS Ronald Reagan uçak gemisinin varlığı, ABD’nin Çin’e olası bir müdahalesinde Japonya’yı doğrudan Çin’in hedefi yapıyor.   

Ukrayna savaşıyla rüzgârı tekrardan arkasına alan ABD’nin konjonktürel baskısını üstünde hisseden Almanya, İsveç ve Finlandiya’ya, Doğu Asya’da Japonya da eklenmiş oldu. Biden, 2021’deki gerek Avrupa gerekse Pasifik’teki başarısız diplomatik atılımlarını Ukrayna savaşıyla telafi etti. ABD dünya sahnesine sadece “geri dönmekle” kalmadı, kendi hegemon pozisyonunu besleyen Soğuk Savaş siyasetini de etkili bir diplomasiyle tekrardan mümkün kıldı. Fumio Kishida geçen Haziran ayında NATO zirvesine katılan ilk Japon başbakanı olarak tarihe geçmişti.

JAPONYA’NIN DÖNÜŞÜ

Japonya’nın dört katı savunma harcaması yapan Çin’e karşı Kishida hükümeti, 16 Aralık 2022’de savunma bütçesini 2027’ye kadar iki katına, 320 milyar dolara çıkaracağını açıkladı. Savunma harcamalarını NATO standardı olan safi milli hasılanın yüzde 2’sine yükseltme kararı alan Japonya, ABD ve Çin’in arkasından savunmaya en çok para harcayan üçüncü ülke olacak. Eski ABD meclis başkanı Nancy Pelosi’nin Ağustos 2022’deki Tayvan ziyareti sonrası Japonya’nın münhasır ekonomik bölgesine düşen beş balistik Çin füzesinin bu karardaki etkisi büyük.         

Aralık ayında savunma konseptinde yapısal bir değişikliğe giden Japonya, “milli güvenlik strateji” belgelerini ilk kez bölgedeki statükonun korunmasına ve Tayvan Boğazı’na vurgu yaparak güncelledi. İkinci Dünya Savaşı’ndan beri uyguladığı savunma odaklı bir güvenlik politikası olan “Senshu Boei”yi terk ederek Hint-Pasifik jeopolitiğine 70 yıl sonra tekrardan döndü. Yeni konsept, 2030’a kadar doğrudan karşı saldırı imkânı sunan 1600 km menzile sahip yerli füze üretimi ve Britanya ve İtalya ile ortak geliştirilecek yapay zekâ ile çalışan yeni nesil savaş uçağı üretimini de kapsıyor. Mevcut silah açığını ise ABD’den alacağı 500 Tomahawk füzesi ile 2027’ye kadar kapatmayı hedefliyor. AUKUS paktının üye ülkeleri Avustralya ve Britanya ile ortak tatbikat imkânı sunan karşılıklı erişim antlaşmaları Ocak ve Aralık 2022’de imzalandı. Öyle ki 2021’de kurulan AUKUS bir anlamda JAUKUS’a dönüşmüş durumda.

Bölgede hızlı bir silahlanma sürerken Çin-ABD rekabetinin ortasında kalan Japonya da Tayvan ve Avustralya gibi bölgenin Ukraynası konumuna düşebilir.

DR. A. MURAT ŞENER

SİYASET BİLİMCİ