Anayasalar, toplumsal sözleşmeler olarak da tanımlanırlar. Yani anayasalar, toplumun tüm kesimlerinin içinde kendilerini buldukları ve içselleştirdikleri, kimsenin kendisini dışlanmış hissetmediği metinler olmalıdır.

Geçen günlerde, Anayasa- Der, SODEV, TÜSES, Üniversite Öğretim Üyeleri Derneği gibi sivil toplum kuruluşları, “Önce Demokrasi” başlıklı bir hareket başlattılar. Türkiye’nin içinde bulunduğu hukuktan ve demokrasiden uzak bu durumda, neden yeni bir anayasanın yapılamayacağının gerekçelerini kamuoyu ile paylaştılar. Çoğu öğretim üyesi 27 uzmanın hazırladığı, soru ve cevaplardan oluşan “Türkiye’nin Anayasa Gündemi” isimli kitabı da ilgilenenlerin bilgisine sundular. Böylece rahmetli Uğur Mumcu’nun söylediği gibi: “Fikir sahibi olmadan bilgi sahibi olma”nın engellenmesini sağlamaya çalıştılar.
Neden yapılamaz?
‘Önce Demokrasi Hareketi’, bu ortamda neden yeni bir anayasa yapılamayacağının nedenlerini şöyle sıraladılar: İktidar eliyle “anayasasızlaştırma” sürecine, devlet-toplum ilişkisinde “hukuksuz alanlar” yaratılmasına, mevcut anayasanın ve tarafı olduğumuz uluslararası sözleşmelerin yok sayılmasına, din ve mezhep bakışı temelinde yaratılan baskıcı ve totaliter yönetim anlayışına, ülkenin yurtiçinde ve yurtdışında savaş ortamına sürüklenmesine “itiraz ediyoruz” denilerek, Türkiye’nin içinde bulunduğu kaos ortamına dikkat çekilmiştir.
Özgürlükçü, demokratik, laik, eşitlikçi, sosyal bir anayasa konusundaki kazanımlarımız korunarak, hak ve özgürlükleri insanlığın evrensel kazanımları düzeyine taşımaya istekli, kalıcı ve adil bir barış kurmaya kararlı tüm kurum ve kişilere demokratik değerler etrafında en geniş birliği inşa etmenin acil önem taşıyan bir yurttaşlık görevi olduğu anımsatılmıştır.
‘Önce Demokrasi’nin amacı
Önce Demokrasi Hareketi, parlamenter rejime karşı fiili durum yaratarak keyfi bir yönetim kuran, kuvvetler ayrılığını yok eden, temel hak ve özgürlükleri ihlal eden, dokunulmazlıkları kaldırarak yasama organını doğrudan yürütmenin (daha doğrusu Saray’ın) tahakkümü altına almaya yeltenen zihniyetin, “yeni ve katılımcı anayasa yapıyoruz” söylemiyle yarattığı bilgi kirliliğine “hayır” demek suretiyle, kamuoyunu doğru bilgilendirmek için yola çıkmıştır. Yol temizliği yapılıp ifade, basın ve örgütlenme özgürlükleri üzerindeki baskılar kaldırılmadan, bu ortamda oldu bitti ve dayatma yoluyla (Parti Genel Merkezi ve Saray’da kotararak) anayasa yapma çabalarını gayrimeşru bulduklarını ifade etmişlerdir.
Ülkede yaratılan kutuplaşmanın giderilmesi yerine, baskıcı yönetimi pekiştirerek bir başkanlık rejimi zorlamasına, bu amaçla tek yanlı propaganda aygıtı olarak kullanılan medya yapılanmasının ve devletin bütün organlarının partizanca seferber edilmesine karşı çıktıklarını kamuoyu ile paylaşmışlardır.
Ne öneriyorlar?
Önce Demokrasi Hareketi, bu dönemde yapılması gerekenleri de önerdiler: TBMM ve demokratik mekanizmalar işletilerek, hak ve özgürlükleri ihlal eden antidemokratik yasaların ayıklanmasını, baskıcı ve hukuk dışı uygulamalara son verilmesi talep edilmiştir. İnsan hakları, demokrasi ve hukuka karşı saldırıların durdurulması amacıyla; yasama, yürütme ve yargı organlarının görev, yetki ve sorumluluklarının gereğini yerine getirmesini, toplumsal barış sağlanmadan anayasa yapım koşulları yaratılamayacağından, barışçı, nefret söyleminden arınmış ve kucaklayıcı bir iklim oluşturulması önerilmiştir.
Önce Demokrasi Hareketi, bu saik ve öncelikler konusunda hemfikir olan herkesi, her yerde “Önce Demokrasi” forumları ve anayasa kürsüleri oluşturarak, “bu ortamda anayasa yapılamaz; önce demokrasi” fikri etrafında en geniş birliği sağlayacak, anayasal dayatma karşısında seçeneksiz olmadığımızı ortaya koyacak, demokratik tartışma ve mücadele zeminini yaratmaya ve güçlendirmeye çağırmaktadır.

Av. KEMAL AKKURT
Sosyal Demokrat Avukatlar
Derneği Başkanı