Doğu Akdeniz son 15 gündür, gerek Akdeniz’e kıyısı olan komşu devletlerin gerekse Batılı devletlerin ekonomik çıkarlarının çatışma alanına döndü.

Bu bölgede, NATO üyesi ülkeler ayrı ayrı kamplarda yer alan devletler gibi birbirlerine karşı askeri tatbikatlar yapıyorlar.

Türkiye-Yunanistan arasında başlayan karşılıklı çatışma, Akdeniz’e kıyıdaş olan Fansa ve İtalya’nın katılmasıyla genişledi. Ardından bu tatbikatlara Akdeniz’e kıyıdaş olmayan ABD de katıldı. Tatbikatlara savaş gemilerinin yanı sıra savaş uçak ve helikopterleri de katılıyor. Nefes kesen bir durum ortaya çıkıyor.

Konunun temelinde, Ege’de ve Doğu Akdeniz’de bulunan ya da bulunacak olan hidro-karbon (petrol ve doğalgaz) kaynaklarının paylaşımı yatmaktadır.

Yunanistan bu konuda etkin bir biçimde girişimlerde bulunuyor. Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY), Mısır, Fransa ve Libya da Hafter ile anlaşmalar yapıyor. Bu anlaşmalara dayanarak Doğu Akdeniz’de kendine bağlı münhasır alanlar ilan ediyor.

Türkiye, Yunanistan’ın açıkladığı bu alanların uluslararası hukuka aykırı olduğunu belirtiyor. Türkiye ayrıca kendi ulusal çıkarlarını korumak amacıyla Doğu Akdeniz’de hidro-karbon aramaları yapıyor. Yunanistan da bu girişimlere karşı çıkıyor.

Şimdi son günlerdeki gelişmeleri özetleyelim:

1. Fransa, 15-20 gün önce bir helikopter gemisi ile bir savaş gemisini (fırkateyn) Girit Adası bölgesinde yapılan savaş tatbikatlarına gönderdi. Fransa-Yunanistan ortak tatbikat yaptı.

2. Fransa ayrıca 11 Ağustos’ta Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’ne (GKRY) iki savaş uçağı ile bir askeri nakliye uçağı gönderdi. Fransa’nın GKRY bölgesinde bir üs kuracağı söyleniyor.

3. Fransa, Yunanistan ve GKRY, Doğu Akdeniz’de geçen hafta birlikte yeni bir askeri tatbikat yaptılar. Fransa bu tatbikata üç savaş uçağı, helikopter yüklü bir savaş gemisi (fırkateyn) ile katıldı.

4. Türkiye Dışişleri Bakanlığı, Fransa’nın Kıbrıs Adası’nda giriştiği bu hareketin uluslararası hukuka aykırı olduğunu, Fransa’nın Kıbrıs’ta garantör olmadığını, yaptığı girişimin tahrik unsuru taşıdığını belirtti.

5. Fransa Savunma Bakanı Bayan Parly, Kıbrıs’taki tatbikata Yunanistan’a ve GKRY’ye destek vermek için katıldıklarını belirtti.

6. Fransa, Yunanistan ve Türkiye, NATO üyesi oldukları halde aralarında ciddi sürtüşme yaşanıyor.

7. Bu gelişmeler sürerken Yunanistan, Ege Denizi’ndeki adalarda karasularını 12 mile çıkarmak istiyor. Bunu da açıkça ilan ediyor. Türkiye bu karara şiddetle karşı çıkıyor.

8. Akdeniz’deki bu sıcak askeri olaylara, Arap dünyasından Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) de girdi. BAE, 4 adet F-16 savaş uçağını gerektiğinde Yunanistan’a yardım etmesi amacıyla Girit Adası’ndaki Suda Üssü’ne gönderdi.

9. İtalya, Yunanistan’ın Akdeniz’de karasularını 12 mile çıkarma kararını doğru bulmuyor. Ancak İtalya iki yönlü hareket ediyor. TGC Göksu ve TGC Fatih savaş gemileri ile İtalyan savaş gemisi Durand de la Penne, geçen hafta birlikte denizde akaryakıt ikmali tatbikatı yaptılar. İtalya aynı tatbikatı Yunanistan ile de yaptı.

10. Aynı günlerde ABD de gerek Yunanistan gerekse Türkiye ile Akdeniz’de ortak deniz tatbikatı yaptı.

11. Almanya bu konuda arabulucu rolü üstleniyor. Merkel gerek Miçotakis gerekse Erdoğan’la telefon görüşmeleri yaparak sıcak olayı soğutmaya çalıştı.

12. Geçen cuma günü Berlin’de toplanan gayri resmi AB Dışişleri Bakanları Zirvesi’nde, Doğu Akdeniz’de süren bu mücadele ele alındı. AB Dış Güvenlik Politikaları Yüksek Temsilcisi Borell, yaptığı açıklamada, “Daha ileriye giderse Türkiye’ye karşı yaptırım uygulanması konusunda fikir birliği” oluştuğunu belirtti. BM Sözcüsü Stephane Dujarric ise iki ülke arasında diyalog çağrısı yaptı.

Bu gelişmeler Kuzey Kıbrıs’ın stratejik önemini bir kez daha ortaya çıkarmış bulunuyor.

Türkiye “Mavi Vatan” kavramını daha iyi anlamış bulunuyor ve deniz yetki alanlarında, kendi haklarından ödün vermeyeceği kararlılığını gösteriyor.

Türkiye ulusal çıkarlar açısından bu kararlarını sürdürürken, diplomasi alanını da boş bırakmamalıdır. Akdeniz’de başarının temel noktalarından birisi olan Suriye ve Mısır’la diyalog bu aşamada çok büyük önem taşıyor.