Sıradanlıktan uzak olalım. Bilimde neredeyiz sorusunun pek çok açıdan yanıtı vardır. Mesela uluslararası bilim dergilerinde yayımlanan araştırma makale sayısına göre... Veya bu araştırma makalelerinin nüfusa veya milli gelire oranına göre... Veya çeşitli bilim dallarında ülke biliminin durumuna göre.

Fakat bütün bunlar için tek bir esaslı kıstas var: Yaptığınız bilimsel araştırmanın çıktısı: Bilimsel makale yayını.

Bilimsel makale yayını da çok sıradan bir tanımlama oldu artık. Araştırmalarınızın kalitesi nedir, etki değeri nedir, hangi bilimsel dergilerde yayımlanıyorlar...

Nature, dünyanın en önemli araştırmalarının yayımlandığı 3-5 dergiden biri. Epey bir zamandır en kaliteli olduğu varsayılan, en yüksek etki değerine sahip, temel bilim/doğa araştırmalarına yer veren 82 bilim dergisinde yayımlanan makaleleri, işbirliklerine, ülkelerine, kurumlarına ve araştırmalarda ülke ve kurumların katkı paylarına göre bir endeks yayımlanıyor ve endeks de sürekli güncelleniyor. Yüksek kaliteli araştırmalar seçiliyor, çünkü bu araştırmalar doğurgandır, esas bilimi ilerletir, yeni bilgilere ve teknolojilere yol açar ve ayrıca Nobel ve başka büyük ödüller getirir.

Nature’ın bu indeksi bilgisayarımda hep açıktır, fakat ta Şikago’dan dostumuz Alp Esen, bu endeksten Türkiye’nin durumunu gösteren son listeleri paylaşınca, doğrusu işimi kolaylaştırdı. Burada kısa listeler paylaşacağım, yerimiz dar, ayrıntılar ise iki hafta sonra Herkese Bilim Teknoloji dergisine olacak.

82 yüksek kaliteli bilim dergisindeki araştırma makalelerine göre üniversitelerimizin, “Katıldıkları Yayın Sayıları”, bu yayınlardaki “Katkı Payları” ve “Dünya Sıralamasındaki” yerleri bakımından durum şöyle:

Gördüğünüz gibi, araştırmalardaki katkı paylarına göre dünya sıralamasındaki yerleri belirlenmiş oluyor. Katıldıkları makale sayısı değişken olabilir, Mesela İÜ’nün 98 makalesindeki katkıları düşük, böylece yerleri de geri planda oluyor.

DÜNYA SIRALAMASINDA KİM VAR?

1. sırada Çin Bilimler Akademisi (CAS), katıldığı makale sayısı 6449, katkı payı ise 1975.99.

2. sırada Harvard; 3. Max Planck topluluğu; 4. Fransa-CNRS; 5. Çin Bilimler Akademisi Üniversitesi (UCAS); 6. Nanjing Ünivresitesi (NJU); 7. Çin Bilim ve Teknoloji Üniversitesi (USTC); 8. Stanford Üni.; 9. Tsinghua Üni.; 10. Pekin Üniversitesi; 11. MIT; 12. Alman Araştırma Merkezi Helmholtz Topluluğu; 13. Zhejiang Üni.; 14. Cambridge; 15. Sun Yat Sen Üni.; 16. Shanghay Jiao Tong Üni.; 17. Tokyo Üni.; 18. Fudan Üni.; 19. Oxford; 20. ETC Zurich; 21. Kaliforniya-Berkeley Üni.; 22. Yale; 23. Columbia Üni., NYC.

Çin yüksek kaliteli araştırmalarda alıp başını yürümüş. İlk 10 üniversite içinde 5 tanesi Çin’in. Çin’in bu alanda muazzam yükselişini ayrı yazacağım. Amerikalılar bile “Eyvah!” diyor.

Ülkelerin sıralaması: Yerim bitti ama kısaca sıralama: İlk 10: Çin, ABD, Almanya, İngiltere, Japon, Fransa, G.Kore, Kanada, İsviçre, Hindistan... Türkiye 38. sırada. Üstümüzde Arjantin ve Yunanistan. Altımızda Meksika, Tayland... İran 30. sırada.

TÜBİTAK başkanımız Hasan Mandal, 2023’te ilk 100’e 2 üniversite sokacağımızı umut ediyordu. Ama konu siyasi, yapabileceği bir şey yok. En iyi yayın yapan Koç bile 795. sırada...

100 metreyi 5 saniyede koşsak bile, 50 yılda öndekilere yetişemeyiz.