Yirminci yüzyılın, hem ülkesi Fransa’da, hem de bütün dünyada, en fazla tartışılan, kimi zaman en fazla yerilen, nefret edilen yazarları arasında yer alan Louis Ferdinand Celine, aynı zamanda hayranlık uyandıran, edebi değeri tartışmasız bir kişidir.

Bu çelişkili durumun kaynağında, ezilen sınıfların yanında yer alan yazarın, doktorluk yıllarından beri hızlı bir antisemit (Yahudi düşmanı) olması ve 2. Dünya Savaşı’nda Nazi işbirlikçisi Vichy rejimine yakın durması yatar.

Ama Celine’nin, Türkçeye her iki dildeki ustalığı da aileden tevarüs ettiği yazarlığı kadar övgüye değer Yiğit Bener’in kazandırdığı başyapıtı “Gecenin Ucuna Yolculuk” kadar etkili ve sarsıcı bir savaş karşıtı yapıt daha var mıdır, bilmiyorum. Düşününce aklıma Picaso’nun “Guernica”sı geliyor bir tek.

Celine, savaştığı Alman neferini bile kendi komutanlarından daha kendine yakın bulduğu bu eserinde, savaş konusunda insanları ikiye ayırır:

Savaşa gidenler ve savaşa gönderenler.

Acaba hamaset ve hamakat dolu marşlarla, ölmeye ve öldürülmeye gönderilenlerin kaçı bu açık gerçeği berrak bir şekilde düşünebilmişlerdir?

***

Dün, futbolda şike skandalı üzerine bir dostum sordu:

- Ne düşünüyorsun bu konuda?

Kendisine Celine’nin savaşa gönderilenler ve savaşa gönderenler ayrımını anlattım.

- Anlamadım, dedi, bununla ne ilgisi var, yani ne demek istiyorsun?

- Şunu demek istiyorum ki savaşta da, hayatta da işletenler ve işletilenler var.

- Yani kafadan iddiaların hepsini doğru kabul ediyor ve sanıkları suçlu görüyorsun!

- Tabii ki hayır, masumiyet karinesi esastır. Bunlar suçlu demiyorum, genel konuşuyorum.

Suratıma tuhaf tuhaf baktığını görünce anlatmaya koyuldum:

“Bu olaydan bağımsız olarak da cümle âlem biliyor ki yeryüzünün birçok köşesinde futbolda şike söylentileri yaygındır ve İtalya gibi futbolun ibadet sayıldığı ülkelerde bile en güzide takımlar şikeden suçlu bulunup küme düşürülmüştür.

Şimdi bu sorgulananlar, hakkında haksız ve mesnetsiz suçlamalarda bulunmadan, Türkiye’de futboldaki şikeden yakınmaların hep yaygın olduğunu bilmiyor muyuz?

İçinde bahis olan her oyunda (ki ülkemizde futbolda bahis uygulamasından önce de vardı) şike hep olmuştur.”

***

Bunları söylerken amacım futbolu karalamak değildi, her alanda bir işletenler, bir de işleyenler olduğunu anlatmaya çalışıyorum.

Dünyanın dört bir yanında, tribünlerden, TV’lerden milyonlar, milyarlar meşin yuvarlağın büyüsüne kapılmışlar, kendilerinden geçerek, futbolu en kutsal şey olarak izliyorlar.

Kimileri ise (bunu oynayanlar, oynatanlar, düzenleyenler) de bunun bir kurgu olduğunu bilip, kuruyorlar ve nemasını alıyorlar.

İşte saf birinciler işleyenler, hin ikinciler ise işletenlerdir.

Yalnız futbolda değil, yaşamın her aşamasında böyledir bu.

Dünya işleyenler ve işletenler arasında parsellenmiştir.

İşletenler üzerinde hamaset bayrağı salladıkları küçük parselin üzerindedirler.

İşleyenler ise hamakat bayrağı gölgesindeki büyük bölümde yaşarlar.

İşletenlerin en büyük hünerleri kendi zekâlarında değil, işleyenlerin hamakatındadır.

İşleyenler olmazsa, işletenler yaşayamaz.

Celine’in örneğine dönersek, savaşa gönderilenler, düzeni anlasalar, savaşa gönderenleri asalak olarak taşımazlar ve düzen çöker.

İşin garibi, işletilenler, en çok bu düzeni ortaya serip, işletenlerin maskesini indirmeye çalışanlara kızarlar.

Konu futbol olunca, bu durumdakiler bozguncudur, savaş olunca da vatan haini.

En iyisi işletilenleri uykularından uyandırmamak ve düzene çomak sokmamaktır.

Onun için iyisi mi, biz şikeye falan aldırmayıp yine hep bir ağızdan haykıralım:

- Yaşşa bizim takım!..