Türkiye’de gerek iç gerekse dış siyasette yeniden aşırı milliyetçilik rüzgârları esmeye başladı.

Milliyetçilik de bütün kimlikler ve aidiyet duyguları gibi, insanlık için olumlu olarak da kullanılabilir, olumsuz olarak da.

***

İnsanlık Tek Tanrılı Dinlerle Tarım Devriminde, Milliyetçilikle de Endüstri Devriminde de tanıştı.

Din de milliyetçilik de siyasal egemenliğin hem kaynağını ve meşruiyet gerekçesini hem de devlet içindeki uygulamaları belirledi.

Zaman içinde Eşitlikçi, Özgürlükçü, Çoğulcu ve Katılımcı Demokrasinin gelişmesiyle, Tek Tanrılı Dinlerin de Milliyetçiliğin de siyasal işlevleri, toplumların gelişme ve bilinç düzeylerine göre törpülendi.

Ama günümüzde hâlâ meşruiyet kaynağını ve uygulama ilkelerini tek tanrılı dinlerden alan Ortaçağ kalıntısı rejimler, demokratikleşme sürecini özümleyememiş ırkçı milliyetçiliğe dayalı İkinci Dünya Savaşı ve Soğuk Savaş kalıntısı devletler var.

***

Milliyetçilik ideolojisi de aynen dinler veya mezhepler gibi, insanları hem aynı kimlik etrafında birleştirir hem de öteki kimliklere karşı ayrıştırır.

Bu nedenle aynen dincilik gibi milliyetçiliğin de farklı kimlikleri içinde barındıran bir toplumdaki işlevi farklı biçimlerde ortaya çıkar.

Aşağıda özetlediğim farklılıkları, “Demagoji” sözcüğünün “Duygularını okşayarak geniş kitleleri, kandırmak” anlamına geldiğini “Demokrasinin” ise “Özgürlükçü, Eşitlikçi, Çoğulcu ve Katılımcı Bir Rejim” olduğunu, akılda tutarak okuyalım.

***

Demagojik milliyetçilik, ayrımcıdır, bölücüdür, düşmanlaştırıcıdır.

Demokratik milliyetçilik, uzlaşıcıdır, birleştiricidir, bütünleştiricidir.

Demagojik milliyetçilik, bir ırkın ya da milletin üstün olduğu anlayışına dayanır.

Demokratik milliyetçilik, bütün ırkların ve milletlerin eşitliği anlayışına dayanır.

Demagojik milliyetçilik, ülkesindeki ve dünyadaki bütün olaylara etnik açıdan bakar.

Demokratik milliyetçilik, ülkesindeki ve dünyadaki olaylara belli etnik grupların değil, ülkenin ve tüm halkın ortak çıkarları açısından bakar.

Demagojik milliyetçilik, başka ırkları ve milletleri kendisiyle eşit görmez ve onların eşit siyasal haklara sahip olmalarını da kabul etmez.

Demokratik milliyetçilik, başka ırktan ve milletten olanları da toplum içinde kendisiyle eşit siyasal haklara sahip vatandaşlar olarak kabul eder.

Demagojik milliyetçilik, kendinden olanları bir arada tutmak, taraftarlarının birlik ve beraberliğini sağlamak için düşman arar, yoksa yaratır, kin ve nefret öğeleri kullanır, baskıcıdır, totaliterdir.

Demokratik milliyetçilik, bütün insanların dostluk, refah ve barış içinde eşit vatandaşlar olarak birlikte yaşamalarını gerçekleştirmeye çalışır; demokratik değerleri ve insan haklarına dayalı hukuku kullanır, baskıya ve baskıcılığa karşıdır, ırk ve millet olarak düşmanları yoktur.

Demagojik milliyetçilik, saldırgandır, savaşçıdır, başka ırk ve milletlerin haklarına saygılı değildir, soykırıma eğilimlidir.

Demokratik milliyetçilik, uzlaşmacıdır, barışçıdır, sadece kendi vatandaşlarına ve/veya ülkesine haksızlık edildiğinde başkaldırır.

***

Mustafa Kemal Atatürk, “Ne mutlu Türk olana” değil, “Ne mutlu Türküm diyene” demiştir!

Yani doğumdan gelen özellikleri değil, irade ile yapılan seçimi ölçüt olarak kullanmıştır.

Ayrıca, “Türk milletini” “Misakı Milli sınırları içindeki Türkiye Cumhuriyeti’ni kuran Türk halkına Türk milleti denir” diye tanımlayarak demagojik/faşist milliyetçiliğin değil, demokratik milliyetçiliğin de temellerini atmıştır.