“Mülkiyet hırsızlıktır” deyiverdi. Şaşırdık. Anarşist düşünür Prodhoun’un sözü nereden geldi ki aklına? O öyle deyince diğeri karıştı söze:
“Oradaki mülkiyet, üretim araçlarının mülkiyeti”
Oysa “Özgür yazılımı” tartışıyorduk.
Özgür yazılım hareketini dünya çapında destekleyen yazılımcıların sayısı 10 milyona ulaşmış. Hareket hızla büyüyor, kimi devletler bu harekete ciddi destek veriyorlar: Almanya, Fransa, Çin, Rusya…
“Niye” diye sordu biri, “Ayrıca nedir bu özgür yazılım anlamış değilim...”
Öyle ya, özgürlük deyince düşünce özgürlüğü, basın özgürlüğü geliyor akla. Yazılımların da özgür olması gerektiğini nasıl anlatırsınız?
“Bir yazılımın kaynak kodu dediğimiz şey aslında bir metindir” diye söze girdi yazılımcı bir arkadaşımız:
“Bu metni bilgisayardaki basit bir kelime işlemciyle açıp içinde ne var ne yok, bakabilirsiniz. Tabii o bilgisayar dilini biliyor olmanız gerekir. Böylece o kod ne yapıyor, her şeyi görürsünüz. Bu kodlar yazıldıktan sonra bir programla derlenir ve bilgisayarın çalıştırabileceği şekle dönüştürülür. Biz bir program satın aldığımızda işte bu derlenmiş dosyaları satın alırız. Kaynak kodunu vermezler bize. Derlenmiş olan dosyayı da incelemek çok zor.”
Bir başkası sözü devralıyor:
“Bir yazılımın ‘özgür’ olabilmesi için kaynak kodu herkese açık olmak zorunda. Aksi halde o program, bilgisayarımızda gerçekten ne yapıyor, asla bilemeyiz. Bu bir güvenlik sorunu yaratır. Bu yüzden pek çok ülkede ordu, özgür bir yazılım olan Linux işletim sistemini kullanır. Üstelik açık kaynak kodlu bir yazılım kullandığınızda onu işinize uygun olarak geliştirme olanağına da sahip olursunuz. Kopyalayabilirsiniz, dağıtabilirsiniz. Hepsi serbest. Tek bir şey yapamazsınız. Onun özgürlüğünü sınırlandıramazsınız. Çünkü o kod artık kamuya aittir.”
Bense kaynak kodunun açık olmasının programcılığa başlayan gençler açısından ne kadar önemli olduğunu anlatıyorum. Gençler o muhteşem programların nasıl yapıldığını kodlarına bakarak öğrenirler. Gün gelir daha iyisini yazarlar.
Türkiye dijital çağı yakalamak istiyorsa, özgür yazılımı desteklemek zorunda.
“Özgür Yazılım Hareketi”nin kurucusu Richard Stallman’ın sözlerini okuyoruz hep birlikte:
“Özgürlük hayatınız üzerinde kontrol sahibi olmaktır. Bilgisayar programları eğer ‘özgür’ değillerse, kullanıcıları başkalarının iktidarına bağımlı kılar. Sömürgeleştirir. Bilgisayar programları insanların ortak kültürel mirasıdır. Programlar özgür olursa insanlar da özgür olur.”
Stallman’ın özgür yazılım felsefesi dünyada yazılımın çok ötesinde etki yarattı. Açık ders malzemeleri, açık bilim, açık kitap, creative commons gibi katılım ve paylaşımı esas alan yüzlerce projenin gelişmesine önayak oldu…
Ankara’da özgür yazılım konusunda bir hareketlilik var. Bazı bakanlıklar özgür yazılıma geçmeye çabalıyorlarmış. 9-14 Kasım tarihleri arasında Kamu Açık-Kaynak Konferansı düzenleniyor. Bu alanda önde gelen isimleri bir araya toplamaya çalışıyorlar.
Geç de olsa özgür yazılımın önemini anlamaya mı başladılar?