Bankacı Merih Yurtkuran Standart&Poor’s’un ABD’de yapılan son toplantısını izledi. Kendisi ile bu toplantıda ele alınan konuları konuştuk.

Değerlendirmeleri şöyle: “Toplantıda esas itibarıyla Avrupa ele alındı. AB dışında notu yükseltilen ülkeler Brezilya ve Meksika. İrlanda’nın notu (BBB-stable) olmuş, yani yükselmiş. Bu yükselişin sebepleri ne, belli değil. Portekiz, İspanya, İtalya (A-Negatif) alarak notunu düşürmüş durumda. Türkiye’nin notu ise (BBB Pozitif), zor duruma düştüğü söylenen İtalya’nın notu Türkiye’ninkinden yüksek. Peki neden, belli değil. İtalya’nın çok önemli değerleri var ve bunun da derecelendirme kuruluşlarının zeki analistleri tarafından farkına varılmış; bu nedenle notu böyle. İtalyan bankacıların değerlendirmeleri bu yönde”

“Yunanistan mutlaka kurtarılması gereken bir ülke olarak görülüyor. Nedeni ise belli değil. Eğer Yunanistan AB dışına çıkmak zorunda kalır da Drahmi’ye dönerse Yunanistan’daki birçok şirket kur riski nedeniyle batar. Bu batış lokal bankaları da batırır. Bu bankalara kredi veren AB bankaları da bu durumdan büyük zarar görür ve batan batar. Ancak şu anda Yunanistan’a verilen kredilerin vadeleri uzatılıyor. AB patronu Almanya’da seçimler var. Merkel seçim kaybetmekten korkuyor ve bu nedenle ağırdan alıyor. Bunun yanında kurtarılmak istenen Yunanistan’a yatırım için davet eden veya teşvik eden de yok. AB’ye yeni üç küçük ülke girince Yunanistan’ın yüzdürülmesi daha kolay olacakmış. Beklenti ve tahminleri bu yönde.”

Bizce derecelendirme şirketlerinin bu denli hayati değerlendirmeler yapabilme yetkisine sahip olması kapitalizmin felsefesinden kaynaklanıyor. Sömürü düzeni, kaynakların transferinin çokuluslu şirketlerin inisiyatifinde olması, bu tür araçlara ihtiyaç duyuruyor.

Bu derecelendirme şirketlerinin verdiği notlara gerçekten akıl erdirmek de mümkün değil. Notu çok iyi olanlar notu iyi olanlara borç veriyor; bu sefer kendileri zor duruma düşüyor. Notu düşük olanlar ise borç bulamıyorlar. Bu durumda sıcak paranın esiri oluyorlar.

Kapitalizm kendine özgü sistemler, kurumlar, oyunlar icat etmiş. Bir şirket koca ülkemize not veriyor. Karneyi almış talebeler gibi tüm akıllı uzmanlar yorum yapmaya başlıyor. Kötü not verirse “Biz dememiş miydik” diyorlar. Not yükselince siyasiler “Ekonomimiz sağlam temellere dayanıyor” değerlendirmesini yapıyor.

Derecelendirme kuruluşları özellikle bizim gibi ülkeleri ortada sıçan oynatır gibi oynatıyor. Bu notlar nasıl veriliyor, kriterler ne, ne oldu da not yükseldi veya düştü, bilen yok veya anlayan yok.

Bunun yanında Sabah gazetesinin haberine göre ünlü derecelendirme şirketleri birer birer Türkiye’de ofis açıyorlar. Haber şöyle: “Sıfırcı hoca olarak adlandırılan kredi derecelendirme kuruluşlarının Türkiye’ye ilgisi artıyor. 1999 yılından bu yana Türkiye’de ofisi bulunan Fitch Ratings’in ardından Standard And Poor’s da (S&P) 20 Eylül’de Türkiye’de ofis açmıştı. Şimdi de sıfırcı hocalardan Moody’s de Türkiye’de ofis açmak için kolları sıvadı. Edinilen bilgiye göre Moody’s’in bu kararının ardında Sermaye Piyasası Kurulu’nun yeni bir uygulaması var. SPK bir süre önce bağlayıcılığı olmasa da Türkiye’de faaliyeti bulunan kurumların yerel ofis açmalarını istedi.”

Bunların yanında Goldman Sachs, açıklanan son dış ticaret verilerini değerlendirdiği raporunda bakın ne diyor: “Türkiye’nin dış dengelerinde önümüzde aylarda iyileşmenin devam etmesini ve cari işlemler açığının 2012 yılı başlarında GSYH’nin yüzde 4.5-5’i seviyesine gerilemesini bekliyoruz.” Goldman Sachs, Türkiye ekonomisinin 2011’in ikinci yarısından itibaren daralmaya başlaması ve TL’deki zayıflıkların ithalat talebini azaltmasının dış dengelerin iyileşmesine, cari işlemler açığının açılmasına katkı yapacağını vurguladı. Goldman Sachs, TL’nin temel göstergelerinin 2012 yılının ilk yarısında iyileşmeye başlamasını beklediğini de ifade etti.

Bunlarla ekonomiyi değerlendirirken, doğalgaza, elektriğe, benzine, yumurtaya zamlar geliyor. Birçok zam da kapıda. Gerekçe hazır: “Kurlar yükseldi, bu nedenle maliyetler arttı.”

Ah kapitalizm ah! Büyüne kapılmış toplumlar ne zaman kendine gelecek, senin ne mal olduğunu ne zaman anlayacak? Yoksa kendilerine gelmeyi beklemeden bir savaş mı çıkartacaksın? Öyle bir hazırlığın var gibi. Kosova, Ortadoğu, Kuzey Afrika, İran, Afganistan’da olanlar bunun habercisi gibi. Türkiye’yi de ortaya atmışsın, gaz verip duruyorsun. Umarız Türk milleti bu büyünden çabuk kurtulur. Aksi hali düşünmek istemiyoruz.