İslamcı demokrasi(!) işte böyle çalışıyor!\t

Ahmedinejad 2009 cumhurbaşkanlığı seçimlerinde; 9 milyon seçmeninin oyunu, adam başına “80 dolar”dan satın almış.

İki yıl önce yollara bu yüzden dökülen “yeşil isyancıların” yerine şimdi bu iddiayı İran devlet başkanına karşı cephe alan İran parlamentosu araştırıyor.

Hatırlayacaksınız 3 milyon gösterici hile, hurda ve usulsüzlükler yüzünden, “Hani benim oyum nerede?” sloganıyla meydanlara çıkmıştı.

Ahmedinejad’a şiddet yoluyla isyanın bastırılmasında arka çıkan dini lider Hamaney, isyancıların iddialarını kale almamış, sandığa gölge düşürmemişti!

Yüzlerce protestocu bu yüzden, Stalin davalarında olduğu gibi “özel mahkemelerde” yargılanmış, kimi isyancı “infaz edilmiş”; yaralanan, işkenceden geçirilen, yönetmen Cafer Panahi gibi meslekten men edilen, hapis cezası alanlar olmuş; muhaliflerin bir bölümü sürgüne gitmişti.

“Yeşil hareket” sonunda zapturapt altına alındı. Ama asayiş tam berkemal olduğunda, Hamaney ile Ahmedinejad’ın yolları ayrıldı.

Ahmedinejad ‘havaya girdi’

Ahmedinejad; “dini lider”in “yeşil isyan” karşısında, kayıtsız şartsız kendisini desteklemesiyle havalara girmiş, “vazgeçilmezliğine” hükmetmiş, sistemi tek başına kontrolü altına alabileceğini varsaymaya başlamış ve “kadrolaşmasını” güçlendirmek istemişti.

Bu noktada yaptığı atamalar, Hamaney ile parlamento vetoları yemeye başladı ve geçen ayın sonunda, Ahmedinejad’ın “seçim yolsuzluklarına” karşı parlamento, doğrudan harekete geçerek; iki yıl önce isyancıların ortaya attığı iddiaları soruşturmaya koyuldu.

Demokles’in kılıcı gibi Ahmedinejad’ın kellesi üzerinde sallanan bu soruşturma, İran devlet başkanını gerekirse azletmeye dek götürebilecek bir tehdit demek.

Amaç 2012’deki parlamento ve 2013’teki cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Ahmedinejad’ı eli kolu bağlı hareket edemez hale dönüştürmek ki şimdiden bu, büyük ölçüde temin edilmişe benziyor.

Nereden nereye düşünsenize?

Protesto hareketini, dini liderin otoritesine sığınarak bastıran sistem; gene dini liderin oluruyla -bu defa protestocuların argümanlarıyla- Ahmedinejad’ı yemeyi ve etkisizleştirmeyi seçiyor.

Peki bundan sonra ne olacak?

Roller yeniden tanımlanabilir

Dün bu sütunda konuk ettiğim İranlı muhalif Ramin Cihanbeyoğlu, geleceğe yönelik 3 senaryodan bahsediyor:

72 yaşındaki Ali Hamaney’e emri hak vaki olduğunda; İslam cumhuriyetinin ana direğini oluşturan “velayeti fakih” sisteminin çökmesi bunların ilki.

İran’ın sürgünde yaşayan düşünürlerinden Cihanbeyoğlu; “Bu durumda rejimin aktörlerinin rolünün yeniden tanımlanmasının kaçınılmaz olacağını” ifade ediyor ve “cumhurbaşkanıyla, Devrim Muhafızları’nın rollerinin yeniden biçimlenebileceğini” söylüyor.

“Velayeti fakih” yerine bu, bir tür “bölüşülmüş liderlik” anlamına geliyor.

İkinci senaryo; İran rejiminin Devrim Muhafızları eliyle artan biçimde militarize olması.

“Bunun ne demek olduğunu” sorduğumda siyaset bilimci Cihanbeyoğlu; “Ziya ül Hak stili Pakistan tipi bir rejim. İslam adına toplumun askeri biçimde kontrolü demek” yanıtını veriyor. İran için bunun en kötü sonuç olacağını söylüyor.

‘Yeşil isyan’ hortlayabilir

Son senaryo da, “yeşil isyan”ın yeniden harekete geçmesi.

“Üzerine ölü toprağı serili olan ‘yeşil hareketin’ tekrar hayatiyet kazanmasını beklemenin ne oranda gerçekçi olduğunu” sorduğumda; Cihanbeyoğlu, “‘Yeşil isyan’ bastırıldı ama isyan potansiyeli yok edilmedi. O potansiyel hâlâ duruyor” diye konuşuyor. “Bana göre gittiğimiz yön de bu!” diyor. Gerekçe olarak ekonomik sıkıntıları gösteriyor. İşsizlik ve enflasyonun yanı sıra yaptırımların, “grevlere yol açabileceğini” söylüyor. “Şahın devrildiği 1979’da da böyle olmuştu” diye sözünü sürdürüyor: “Abadan petro kimya endüstrisinde grevler yaşanmıştı. Bu defa benzer bir hareketlilik baş gösterirse, rejim büyük sıkıntıya girer.”

Sıkıntı, salt Hamaney-Ahmedinejad çatışmasıyla sınırlı değil. Suriye’deki gelişmeler de, komşu İran rejiminin karşı karşıya olduğu belirsizliği büyütüyor.

Cihanbeyoğlu; “Suriye’deki mevcut rejimin sonu, en azından Ortadoğu dış politikası düzleminde mevcut İran’ın sonu olur. Esad’ın gitmesi durumunda Tahran, Ortadoğu’da İsrail ve Batı’ya karşı en güçlü müttefikini kaybeder” diyor.

Statüko İran’da, uzun lafın kısası; hem içeriden, hem dışarıdan baskı altında.

Suriye’yi izlerken; İran’daki bu gelişmeleri de gözden uzak tutmamak gerekiyor.

DÜZELTME: Koyultulmuş siyah harfli sözcükler, dünkü yazımdan alıntıladığım aşağıdaki paragraftan kısaltma işlemi sırasında düşmüş. Doğru ifade aşağıdadır. Düzeltir özür dilerim.

Bundan tam tamına iki yıl önce “12 Haziran”da yapılan ve Ahmedinejad’ı ikinci defa tartışmalı biçimde cumhurbaşkanlığına taşıyan seçimlerin yol açtığı “Yeşil Hareket/İsyan”, görünürde bastırılmış olsa da, rejimin temel aktörlerini derinden etkilemiş anlayacağınız.