Toplum çıkmazlara doğru sürüklendiğinde aklınıza gelmez mi? Köy Enstitüleri bugüne kadar sürdürseydi varlığını diye.

Bambaşka bir Türkiye’de olacaktık...

Köyden, kasabadan, kentten yetişen genç öğretmenler şimdi yaşlandılar. Ama gençliklerini daha yitirmediler.

Ağalar, beyler, beyefendiler, birtakım paşalar istemedi.

“Halkı uyandırıyorsunuz, bunlar gelip yerimizi alacak” korkusuyla...

Oysa niye kurulmuştu bu Enstitüler? Toplumu daha geliştirmek, daha güçlendirmek, toplumun bütünüyle aydınlanmasını sağlamak için...

Daha ilk adımda, “bunlar kitap okuyor, bunlar vatansever değil, bunlar solcu, bunlar zararlı” diye başlatılan bir kampanya ile bir bir kapattılar bu yararlı kuruluşları...

Birkaç bin aydın yetiştirilebildi mi? Hemen bu okullar değiştirildi, eski bildik okullara döndürüldü. Kitap mı okuyorsun, Gorki mi, Marx mı, Kant mı? Sana ne onlardan, okuyup da ne olacaksın?

Elinde, çantasında, yatağının kenarında işe yarar bir kitap görüldü mü işi bitmişti gencecik öğrencinin...

Ülkenin birkaç yerinde kurulan bu okullar binlerce öğrenci yetiştirdi, sağduyulu, bilgili, yurtsever öğretmen...

Sonra paşası, prof’u, milletvekili, bakanı koştular yakılan bir aydınlanma ateşini söndürmeye... Önce Hasan Âli’ye kıydılar. Onun yakınlarına, onun çizgisindekilere... Demokrasi diye diye halkın oylarını ele geçiren politikacı takımının iktidara gelir gelmez yaptığı ilk iş, Köy Enstitüleri’ni önce değiştirmek, derken kapatmak oldu.

Bu okullarda yetişen öğretmenlerin başına gelmedik kalmadı. Sen Enstitülüsün, öyleyse bizim için zararlısın, ordan oraya sürüleceksin, vazgeçene kadar, aydınlıktan, çağdaşlıktan, bilgiden, kültürden...

Bugün koskoca bir ülkeyiz, yetmiş beş milyonuz. Ama yüzde kaçı gerçekten okuryazar? Bunu bir hesaplayan çıksa... Gün geçtikçe cemaatler, gerici dernekler atılan güzel tohumları da yok etmeye çalışıyor. Din değil, din sömürüsü, dinsel çıkar hesapları...

Köy Enstitüleri yaşatılsaydı bugün Türkiye çağdaş dünyanın ileri toplumlarından biri olabilirdi diye düşünmek acı veriyor. Bu okullardan yetişmiş, artık yaşlanmış aydın öğretmenlere daha çok... Daha doğrusu, hepimize!..