Bu yıl toplumda derin yaralar açan, acıyla anımsadığımız 12 Eylül 1980 askeri darbesinin 40. yılı. Yargı kararıyla da suçlulukları saptanan darbeciler, TBMM’yi kapattı, demokrasiyi bütünüyle rafa kaldırdı, 1961 Anayasası yerine özgürlükleri kısan 1982 Anayasası’nı getirdi. Birçok insanı yaşamından, işinden etti.

ABD desteğiyle gerçekleştirilen bu darbe sonucunda siyasetin, toplumsal değişimin yönü değiştirildi. Olağan akışta akla bile gelmeyecek ANAP ve AKP gibi partiler 12 Eylül’ün hazırladığı bir iklimde doğup iktidar oldu. Dış politikada örneğin Yunanistan’ın NATO’ya dönüşüne destek gibi tek yanlı ödünler verildi.

Bu dönemde eli kolu bağlı emek kesimi ezilir, küçülürken, sermaye ve rant kesimi kesesini doldurdu. 12 Eylül’ün açtığı yaraların lekeleri ne yazık ki aradan 40 yıl geçmesine karşın günümüzde de sürmektedir. AKP’nin büyük yanlışlarına karşın uzun süre iktidarda kalmasının nedenlerinden biri de 12 Eylül koşullarının yok edilememesidir.

Biz bu yazımızda bütünü yerine 12 Eylül’ün yalnızca eğitim alanında yaptıklarına kısaca değinmeye  çalışacağız.

EĞİTİM DİNSELLEŞTİRİLDİ, ÖZELLEŞTİRİLDİ

12 Eylül’den sonra laik, kamusal Cumhuriyet eğitimi adım adım dinselleştirildi, paralı duruma getirildi. Bugün de korunan 1982 Anayasası’nda ilk ve ortaöğretime zorunlu din dersleri getirildi.

Atatürkçü, demokrat eğitim yöneticileri görevden alınarak onların yerine Türk-İslam sentezini benimseyen kişiler atandı.

Daha önce görülmemiş boyutta kıyımlar, sürgünler yaşandı. “3 bin 854 öğretmen, 129 üniversite öğretim üyesinin” görevine son verildi (Ali Sirmen, Cumhuriyet, 14.5.2015).

1981 yılında YÖK (Yükseköğretim Kurulu) kurularak üniversite özerkliğine son verildi. 1402 Sıkıyönetim yasasıyla yüzlerce, binlerce kişi işinden, aşından oldu.

ÖĞRETMEN ÖRGÜTÜNE DARBE

12 Eylül darbecileri demokratik eğitim için uğraşan öğretmen örgütünü de dağıttı. O dönemin en büyük öğretmen örgütü Tüm Öğretmenler Birleşme ve Dayanışma Derneği’nin (TÖB-DER) 64 yöneticisi hakkında, Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı Askeri Mahkemesi’nde 5 ile 8 yıl arasında cezalar verildi. Kuruluşun bütün mallarına el konuldu.

Bu karardan 8 yıl sonra aralarında Genel Başkan Gültekin Gazioğlu’nun da bulunduğu 19 TÖB-DER yöneticisi hakkında, Ankara 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde 1989’da aklanma kararı verildi. Böylece aynı konuda birbiriyle çelişen iki karar ortaya çıktı.

Siyasi partilerin, sendikaların Hazinece el konulan malları geri verilirken öğretmenlerinki verilmedi. 

Daha da önemlisi mesleğinden koparılan, haksız yere hapis yatan TÖB-DER yöneticilerinin saygınlıkları (iade-i itibar) tanınmadı.

Başkanı olduğum Denizli TÖB-DER şubesi olarak ilin merkezi yerinde (Uçancıbaşı) kendi çabamızla altı tüketim kooperatifi, üstü lokal olarak yaptırıp kullandığımız yere el konuldu. Daha da kötüsü öğretmenlerin binasını yıkarak çok katlı bir bina yapıldı.

Varsayalım ilerde hukuk devleti işler, öğretmenlerin el konulan malları geri verilirse örneğin Denizli’de işin içinden nasıl çıkılacaktır? Bunu yapanlar hukuk önünde hesap vermeyecek midir? 

KARA LEKELER SİLİNMELİ

Öğretmenler örgütlerini, mallarını, haklarını yitirseler bile 1982 Anayasası’nı zorlayarak kimi aydınların desteğiyle yeniden örgütlendiler. Yasakları, engelleri aşarak sendikalarını kurdular, seslerini duyurmaya çalıştılar. Ne yazık ki ülkeyi yönetenler, demokratik haklara karşı kulaklarını tıkadılar, gözlerini kapadılar.

1997’de çıkarılan 8 yıllık zorunlu kesintisiz eğitim dışında eğitimde ve öğretmen örgütçülüğünde bu 40 yılda dişe dokunur bir ilerleme olmadı. AKP 2012’de 4+4+4 düzenlemesiyle 8 yıllık kesintisiz eğitime de son verdi, eğitimi daha çok dinselleştirip özelleştirerek 12 Eylül’den daha kötü bir eğitim düzeni getirdi.

Yerel yönetimlerde olduğu gibi önümüzdeki seçimlerde genelde de iktidar olup, başta demokratik anayasa ve parlamenter sistem olmak üzere, laik, demokratik, sosyal, hukuk devletini kurmak, eğitim de içinde olmak üzere bütün alanlarda 12 Eylül’ün kara lekelerini silmek gerekir. 

MUSTAFA GAZALCI
16. VE 22. DÖNEM DENİZLİ MİLLETVEKİLİ