Tarım alanları üretime açılmalı, iyi bir planlama yapılmalı. Üretici her açıdan desteklenmeli. Tanzim satış değil tüketim kooperatifleri kurulmalı, tüm ürünler üretim kooperatiflerinden temin edilmeli. Yüksek girdiler giderilmelidir.

Son dönemde artan gıda fiyatlarının aşağıya çekilmesi için hükümet tarafından “palyatif” geçici tedbirler ve uygulamalar öneriliyor. Oysa, fiyatların böylesine bir artış göstereceği belliydi. Nasıl mı?
2018’de 3 milyon 697 bin hektar tarım arazisi nadasa bırakıldı, 2018’de bir önceki yıla göre tahıllar ve bitkisel ürünlerde yüzde 5.8, sebzelerde yüzde 2.6 azalma oldu.

İklim koşulları
Tarımın milli gelirdeki payı 2000 yılında yüzde 10’un üzerindeyken, bugün yüzde 3.7’ye geriledi.
2000 yılında nüfusumuz 68 milyon iken, 7.7 milyon insanımız tarımla uğraşıyordu. Bu gün 82 milyon nüfusumuzda 5.3 milyonluk insanımız tarımla uğraşıyor.
Çiftçilerimiz yüksek maliyetler altında ezilirken hiçbir teşvik alamadığı gibi bir de olumsuz iklim koşullarıyla uğraşmaktadırlar.
Üreticiye destek verilmezken, 126 ülkeden sebze ve meyve ithal edilir oldu.
Dahası Sudan’dan araziler kiralandı. Üretimde hiçbir planlamaya gidilmedi. Üretici, kooperatiflerde örgütlenmeye özendirilip desteklenmedi. Tüm bunlar ortadayken, artan fiyatları “spekülatif”, “fırsatçılar” vb. algı yaratarak, ithal ederek, belediyelere, hiçbir yapısal ve gerçekçi, sonuç alıcı, üretici-tüketici birlikteliğini sağlamadan “tanzim satış mağazaları” ile satış yaptırmak, ana sorunu gizlemekten öte bir anlam taşımaz.

Çözüm
Tarım alanları üretime açılmalı. İyi bir planlama yapılmalı. Üretici her açıdan desteklenmeli.
Tanzim satış değil tüketim kooperatifleri kurulmalı, tüm ürünler üretim kooperatiflerinden temin edilmeli.
Üretim-tüketim kooperatifleri özendirilmeli, teşvik edilmelidir. Tarımda yüksek girdiler giderilmelidir.
Aksi halde, son çare olarak gösterilen Hal Yasası gibi tanzim satış da fiyatları düşürmeye yetmeyecek. Belki çok kısa süre –yerel seçimleri atlatıncaya kadar– küçük fiyat azalışları olabilecektir.

Turgut Ünlü / Eğitimci