Türkiye Fas olur mu?

Yeni muhafazakârlar, dinciler, bazı liberal aydınlar, AKP'liler, AKP yandaşları ve destekçileri, Atatürk 'ün kurduğu ve bugün Ortadoğu'dan farklı bir yerde durmamızı sağlayan cumhuriyetin yerine AKP'li veya benzer başka ''light'' Cumhuriyet yerleştirmek isteyenler, bize bu konuda güvence veriyorlar.

Hayır! Olmaz!

Niye olmazmış?

İnandırıcı, bilimsel hiçbir gerekçeleri yok!

Efendim, Türk halkı kazanımlarını artık içselleştirmişmiş! Artık Fas mas gibi ülkelerdeki toplumsal ilişkiler ülkemizde kurulamazmış!

Gördünüz mü! Ne güçlü gerekçe!

Aslında söyledikleri sadece şu:

''Bize güven gerisini merak etme sen!''

Olur! Baş üstüne!

****

Peki meseleye nasıl yaklaşmalı?

Cumhuriyet Bilim ve Teknoloji dergisinin 1000. Sayı ve 20. Yıl kutlaması çerçevesinde düzenlediğimiz ''Bilim ve Toplum'' konulu kongredeki açış konuşmamda ifade ettiğim bazı düşünceleri bu köşeye de aktararak tartışmaya girelim:

Toplumlar hep ileri mi gider? Şüphesiz, toplumlar sürekli bir değişim yaşar. Kuşaklar arasında derin farklılıklar oluşur, özellikle günümüzde değişimin hızı çok artmıştır.

Ancak bu değişime her zaman ''ileri gidiş'' denir mi? ''İleri'' ne demek, bu kavramı nasıl açıklarız?

Toplumlardaki değişimi birinci derecede bilim ve teknoloji dünyasındaki yenilikler, gelişmeler etkiliyor... Bilim ve teknoloji ile toplumların etkileşimi başlı başına bir konudur; ama bilim ve teknoloji ile toplumların ''nereye gittikleri'' de ayrı bir konudur.

Gittikleri istikametler aynı mı, yoksa ayrı mı?

Bilimin istikameti ile toplumların istikameti sık sık aynı değil, aynı olmak zorunda da değil... Hatta belki de sık sık bütünüyle farklı!

***

Birincisi, yani bilim ve teknoloji dünyası, düz bir istikamette yol alıyor. Doğanın sırlarına her gün daha üst düzeyde vakıf oluyor ve teknoloji üretimi de buna uygun olarak gelişiyor.

BT'nin oku , kendi tutarlığı ve dünyası içinde hep ileri doğru!

Peki, bunu toplumlar için söyleyebilir miyiz? Toplumların oku , zaman içinde, nereye ve nasıl gidiyor? Toplumların ne yöne gideceklerini kesin bilebilir miyiz?

Toplumlar, bilim ve teknolojinin gelişimi ve eleştirel aklın oku yönünde hareket etmek ihtiyacındalar mı?

Tarih içindeki gelişmesine baktığımızda, toplumlar her yöne hareket edebilirler; bilimin okunu izlemek zorunda değiller.

Yakın tarih bize toplumların çok farklı bir telden çaldıklarını gösteriyor...

Bilimin ve insan düşüncesinin en üst kimliği olarak felsefenin ulaştığı eleştirel akıl ve düşünce zenginliği ile toplumların yönelişi (yönetimi) ve ortalama aklı arasında ciddi bir problematik var..

Mesela, iki büyük savaşı ve bilimsel teknolojik devrim patladıktan sonra da hâlâ yaşadığımız savaşları düşünün.. ''Bilimin kalesi'' ABD 'yi düşünün. ABD'de iktidar olan ve dünyada Amerikan yüzyılı imparatorluğu kurmak isteyen yeni muhafazakâr doktrin, bilimin ve insan düşüncesinin ulaştığı düzey ile nasıl bir ilişki içinde?

İkisinin oku, tarih içinde paralel mi gidiyor? Yoksa ayrı yönlere mi?

Bu soruyu, genel olarak, insanlık için de sorabiliriz.

Bence, bilim ve teknoloji dünyasının aklıyla, ''toplumların aklı'' , birbirinden çok farklı!

***

Ama sadece akılları değil, ''saatleri'' de öyle!

Bilim ve teknoloji dünyasının saati, mesela genellikle bugünü gösterebilirken..

...toplumların saati ise, iki bin yıl öncesini, bin yıl öncesini, beş yüz yıl- yüz yıl öncesini, 50 yıl öncesini... gösterebilmektedir.

Mesela Türkiye'yi bıraksak, bütünüyle bugünkü iktidarda bulunan ekibin isteği doğrultusunda gitse..

...Acaba Türkiye'nin saati hangi zamanı gösterir?

Peki aklı kaçıncı yüzyılla kucaklaşır?

Bugünkü Türkiye'de toplumun ortalama saati, hangi zamanı göstermektedir?

Toplum için zaman, saat, ok, istikamet.. müthiş göreceli bir karakter taşıyabilirken..

Bilim ve teknoloji için, zaman, saat, ok, istikamet.. acaba göreceli midir, göreceli olabilir mi?

Bütün bunlara hiç kafa yormadan ''Türkiye Fas olabilemez'' diye işkembeden atmak, düşünceye yakışır mı?

Bu tartışmayı zaman içine yayarak ve uzatarak derinleştireceğiz.