Türk Sinematek Derneği kurulduğunda müthiş bir hazineye, yeryüzünün tüm zenginliklerine kavuşmuştuk. Yaşamın, görüntünün ve büyünün, yani sinemanın bitmez tükenmez şeridi artık bizimdi. 60’lı yılların sonuydu... İstanbul’da Sinematek’in izbe salonunda izlediğim “Sıradan Faşizm” adlı film, o gün bugün beni terk etmedi.
Sovyet Yönetmen Mikhail Romm, bu belgesel filmde, Nazi propaganda filmlerini, Hitler’in özel arşivindeki filmleri, SS subaylarının günlüklerini kaynak olarak kullanmış, bunları yepyeni bir kurgu ve montajla geri tepen bir silaha dönüştürmüştü. Filmde Almanya’daki Nazizmin yükselişini, yaygınlaşmasını, heyecanını ve coşkusunu izlemekle kalmıyor, faşizmin sıradanlaşmasını da izliyorduk...
Faşizm nasıl mı sıradanlaşıyordu?
Hiç de olağan sayılmayan, sayılmaması gereken kimi güncel olayların “olağan” sayılmasıyla...
“Bana dokunmayan yılan bir yaşasın” düşüncesiyle...
Olup biten karşısında, ilgisizlik, görmezden gelmeler, önemsememeler, yok saymalarla...
Tepki göstermekten, sorumluluk almaktan kaçınmalarla...
Suçun cezasız kalmasıyla...
Adaletin yok olmasıyla...
Filmin en vurucu yanı, hiç kuşkusuz, yalnız faşizmin korkunç yüzünü göstermesi değil, aynı zamanda faşizm olgusunun bir düşünce biçimi olduğunu yansıtmasıydı.

***

Bu yukarıdaki satırlar 2005 tarihli bir yazımdan...
O günden beri bu satırlar beynimin kıvrımlarında, yüreğimin çırpınmasında, damarlarımda dolaşıp duruyor... O gün dediğim... Hani geçen pazar bir kanalda “Cumhuriyet çalışanlarını katletmek mubahtır” diye başlayıp keşke idam cezası olsa da sizi sallandırsak; keşke şeriat olsa da gazete kapatılsa, diye sürdüren ve etmediği küfür bırakmayan biri vardı ya...
Hayır o gün de değil... Onun ertesi günü tüm basındaki suskunluğu, tepkisizliği görünce, işte o gün geldi “Sıradan Faşizm” filminin her bir sahnesi içime yerleşti... Benim görebildiğim kadar Diken’de Murat Sevinç’ten başka tepki gösteren olmadı... Yanılıyorsam, lütfen düzeltin... Demek ki ana akım medya gazetesi, televizyonları bu tehditleri, bu tahrikleri, bu küfürleri, bu hedef göstermeleri doğal karşılıyor... Yani sıradan...
Haydi hayırlısı!

İnsan ve toplum bilimleri
Konuyu değiştirdim: İlim, bilim, sanat, kültür ve yaratıcılık eylemlerine şimdilerde her zamankinden daha çok gereksinim var... Önümüzdeki günlerde Boğaziçi Üniversitesi’nde yeni bir tasarı uygulanmaya konuyor. Heyecan verici. Sizlerle paylaşmak istedim.
Bu bir etkinlik. Boğaziçi Üniversitesi İçin Mezunlar Girişimi’nin (BUİM) önayak olduğu bir etkinlik. Adı: “Humanities by Night” yani bir zamanlar beşeri ilimler, şimdilerde insan ve toplum bilimleri dediğimiz derslerin akşam sohbetlerine dönüştürülmüş hali!
Asık yüzlü değil, güler yüzlü dersler. Humanities, her yıl mühendislik, işletme, ekonomi, edebiyat, fizik, kimya, psikoloji gibi pek çok farklı bölümden bini aşkın öğrencinin aldığı Boğaziçi’nin en geniş katılımlı kitle dersi. Bugüne kadar binlerce öğrencinin analitik düşünme, eleştirel ve disiplinler arası bakma, büyük resmi görme becerilerini geliştirmiş ve hayatında iz bırakmış bir Boğaziçi değeri. Şimdilerde bu ders her yaştan insan, tüm meraklılara, öğrenmek isteyene açık. (Giriş paralı, söylemedi demeyin.)
Etkinlik serisinin ilki 27 Şubat’ta. İlk tema Evlilik... Osmanlı’da nikâh, boşanma; evlilik kavramının siyasi açıdan irdelenmesi; romanda evlilik sosyal soruların çözümlendiği bir kültürel metafor olarak evlilik... (Ayrıntılı bilgi kaynak@buim. org.)
NOT: Sevgili okurlar, boynumda fıtık, omzumda yırtık, bana bir hafta izin lütfen...
NOT 2: Bu yazıyı izne ayrılmadan önce yazmıştım. Nazlı Ilıcak ve Altan kardeşlere ilişkin kararı uzaklarda aldım. Galiba artık sıradan ve sıradan olmayanı arasında fark kalmadı.