Yıllar önceki öğrencim Oktay Gökten özdeyişler, yazılar iletiyor bana. 

“Esas olan sadece yaşamak değil, insana yakışır şekilde ve onurlu yaşamaktır. Teslim olmadan, boyun eğmeden, sürünmeden, el etek öpmeden yaşamaktır.” (Nâzım Hikmet) 

“Cahil bir toplum, özgür bırakılıp kendine seçim hakkı verilse dahi, hiçbir zaman özgür bir seçim yapamaz. Sadece seçim yaptığını zanneder.” (Nietzsche)

“Cahil insan, sorunun kaynağı kendisi olduğu halde başkasını suçlar.” (Epiktetos)

BİLİM DÜNYASI

Gökten, en son, bilim dalında Nobel Ödülü’ne değer bulunan Aziz Sancar’ın, Semerkant’ta 7 Haziran 2023 günü yaptığı “Türk Devletleri Teşkilatı Türk Üniversiteler Birliği Rektörler Özel Toplantısı”nda yaptığı konuşmanın metnini iletti.

İnsanın, bilimsel sonuçlara ancak araştırmalarla, deneylerle varacağını belirten Sancar, gençlerin yetişmesinde etkili olacak önemli önerilerde bulunuyor. Böylece bilim insanlarının hangi aşamalardan geçerek buluşlar başardıklarını da dolaylı olarak açıklamış oluyor. 

BİLİMSEL SAPTAMALAR

- Yıllar sonra Batılı yazarların eserlerini okudum, anladım ki gerçekten 750 ile 1250 yılları arasında Türk dünyası bilimin merkezi olmuştu. Gerçekten, büyük medeniyetler yaratmışız biz. Uluğ Bey, İbni Sina, Biruni yoktan ortaya çıkmadı. O zaman Türk dünyasında bir bilim ortamı vardı, yüzlerce başarılı bilim insanı vardı, bilime çok önem verenler vardı. 

- Bilim yapmak genetik veya zekâ meselesi değil, gelenek meselesidir. Bugün de önem verirsek Türk dünyasında da toplum, bilimle gelişir, ilerler. 

En başta genç bilim insanları, eğitim uzmanları, üniversite öğrencileri, devleti yönetme sorumluluğunu üstlenenler, Sancar’ın aşağıdaki önerilerini değerlendirmeyi temel görev saymalı. 

ÖNERİLER 

- Bilim, adaletin, özgür düşüncenin ve sorgulamanın olduğu ortamlarda yeşerir. Bunu unutmamak, çocuklarımızı bu ruhla, bu alışkanlıkla büyütmemiz, onlara öyle ortamlar sağlamamız gerekir.

- Bilim, deney yapmakla öğrenilir, çocuklarımıza çok erken yaşlarda deney yapmayı öğretmeliyiz. Yoksa sadece okumakla kimse başarıya varamaz. 

-Politika, din ile bilim kurumları, amaç ve yöntem açısından önemli ölçüde birbirinden ayrışıyor. Onları biribirine karıştırırsanız bundan ilk önce bilim zarar görür, güvenilirliğini kaybeder; ilerleyemez, gelişemez.

Düşünce dünyamızın seçkin yazarı İlhan Selçuk yıllar önce “aklın inançtan, bilimin dinden tam bağımsızlaştırılması” gerektiğini söylemişti. Yüzyıllarca önce bilgelerin, sanatçıların, aklın yolunda düşünme erdemine erenlerin başlattığı Aydınlanma çağı da bu temel üzerine oturtulmuştur. 

Bilim insanları iklim değişmelerini, salgınları, depremleri zararsız kılma yolları ararken kendini din bilgesi sayan kimi kişiler, okullarda dinsel kurslar açmayı çözüm sanıyor...