Hastalığı sırasında söz dönüp dolaşıp ölüme gelince Orhan Karaveli yüzünün aydınlığını dışa vuran yarı gülüşüyle, “Artık ardımdan benim yazımı sen yazarsın” demişti. 

Bilgisayarın başında onun dileğini yerine getirirken içim kan ağlıyor... 

Karaveli, düşünce kilidinin anahtarını okurun beynine sokan yazarlar soyundandır. Bağımsızlık savaşına sert tutumlar takınarak gelişimi kösteklediği gerekçesiyle İstanbul’da tutuklanıp Ankara’ya yargılanmaya götürülürken İzmit’te bir komutanın buyruğuyla linç edilen Ali Kemal haksızlığa uğramıştır. Karaveli, yazdığı kitapta gerçeği gün yüzüne çıkarmıştır. 

NÂZIM HİKMET 

Karaveli, Anadolu’da bir köy mezarlığına gömülüp başına çınar ağacı dikilmesini vasiyet eden Nâzım Hikmet’i görme sevinciyle gitmişti Moskova’ya. 

Nâzım’la her gün buluşmuş, onun yakınmasına gözyaşı dökmüştür: “Orhan, Rusya’da ilk defa bir Türkten merhaba aldım. Ben vebalı mıyım ki bugüne dek kimse yanıma yaklaşmadı.”

Bir Rus siyasetçi Boğazlar konusunda eleştiride bulununca Karaveli onu ciddiye almamış, adam, konuşturmak amacıyla yüzüne baktığı Nâzım da “Ben de Orhan gibi düşünüyorum!” demiş. 

TEVFİK FİKRET 

Karaveli, “Tevfik Fikret sanki şiiri kendi kalıbına sokarak yazmamış, devrimci bir görüşün öncüsü olmamış, bunlar yok sayılır, oğlu Haluk’un papazlığı öne sürülerek sorgulanır...” demiş, ardından yazdığı “Haluk İnancı” şiirinden dizeler okumuştu: 

“Yeryüzü vatanım, insan soyu milletimdir benim,/ ancak böyle düşünenin insan olacağına inandım. Tekmil insanlar kardeşi birbirinin... Bir hayal bu!/ Olsun, ben o hayale de bin canla inandım. Aklın, o büyük sihirbazın hüneri önünde/ yok olacak, gerçekdışı ne varsa, inandım.”

SAKALLI CELÂL

“Esprili, kültürlü, derbeder, hazırcevap, titiz, babacan, ütopik sosyalist bir meczup, herkesin tanıdığı bir düşünür, filozof” diye tanınan 1907’de Galatasaray Lisesi çıkışlı Sakallı Celâl’i, 1949’da aynı liseyi bitiren Orhan Karaveli Sakallı Celâl kitabını yazarak bu sokak filozofunu gerçek kimliğiyle toplumun belleğine kazımıştır. 

Bir aramada polis duvardaki Karl Marx portresini sorunca “Rahmetli babam!” diyecek denli hazırcevaplılardandı Sakallı Celâl! 

Her aydın, yeri gelince onun şu sözlerinden birini anar: 

“Türkiye’de aydın geçinenler, doğuya doğru seyreden bir geminin güvertesinde batı yönünde koşturarak Batılılaştıklarını sanırlar.”/“Bu ülkede ilgililer bilgisiz, bilgililer de ilgisizdir.”/“Bu kadar cehalet ancak tahsille mümkün olur.”/“İnsanoğlunda zekâ, midyedeki inci gibidir, hepsinde bulunmaz.”/“Bastonumu soksam yeşertecek kadar verimli bu Anadolu toprağından, üzerinde yaşayan insanların karnını doyuracak kadar ürün alamamayı başardık!”

Orhan Karaveli’yle düşünce dünyamızın bir yıldızı daha kayıp sonsuzluğa erdi...