Dalgalar, Molivos’un çakıltaşlarını konuşturuyor. Şimdilerde oralarda dolaşan sığınmacıları yurtlarından sürgün eden yoksulluk, yobazlık ve savaşa başkaldırıyorlar belki. Belki, Ege’nin sularıyla boğuşurken canlarını yitirenlere ağıt yakıyorlar.

Bundan 2500 yıl kadar önce, Lesboslu (Midillili) ozan Sappho, “Yalınayak dolaşma / kıyıdaki çakıllarda / o kadar nazlıysan” diye iğnelemiş sevdiğini.
Şimdi Lesbos’un kıyı köylerinden birinde, Molivos’ta çakılların üstünde gezinirken, hocam Cevat Çapan’ın 1960’larda çevirdiği Sappho’nun bu dizelerini mırıldanıyorum.
Uzak sulardan ağır ağır erişen dalgalar kıyıyı yalayıp çekilirken, her seferinde, çakıltaşlarının şıkırtısını bırakıyor ardında.

Ne gizler gizli
Ege’nin dalgaları kimbilir kaç bin yıldır konuşturuyor, ağzından söz çalıyor bu çakılların... Kimbilir ne gizler gizli çakılların sözlerinde...
Kimileyin sözcükleriyle, şimdilerde oralarda dolaşan sığınmacıları okşuyorlar belki. Belki, onları yurtlarından sürgün eden yoksulluk, yobazlık ve savaşa başkaldırıyorlar. Belki, Ege’nin sularıyla boğuşurken canlarını yitirenlere ağıt yakıyorlar.

Ölüm iyi bir şey olsaydı
Sappho’nun isyanı öncesiz bir zamandan dilimde geziniyor:
“Şu kadarını biliyoruz. / Ölüm kötü bir şey; / bak, işte tanrılardan belli; / iyi bir şey olsaydı ölüm, / önce tanrılar ölmez miydi?”
Molivos’un küçücük kitapçısı Bibliopoulio Estrabazario’da Lesboslu yazar Stratis Mirivilis’in romanları da var. Yunancalarını çıkaramasam da, bir vakitler Nevzat Hatko’nun Türkçesinden okuduğum “Mezarda Hayat” düşüyor aklıma. Andon Kostulas’ın cepheden sevgilisine yazdığı mektupları anımsarken, savaşların yol açtığı yılgı ve yıkımlar geçiyor gözümün önünden.

‘Çılgın Nar Ağacı’
Molivos’un nar ağaçlarının önünden geçerken, anası babası Lesboslu Odisseus Elitis’in “Çılgın Nar Ağacı”nın dizelerini anımsamadan edemiyorum hocamın Türkçesiyle:
“... söyleyin, / O çılgın nar ağacı mı dünyanın bulutlu gökleriyle savaşan?”

Hakça paylaşım!
Elitis, Lesbos’dan söz açtığında, “Güneş ile Ay, dünyanın hiçbir yerinde buradaki kadar uyum içinde saltanat sürmez, görkemlerini buradaki kadar hakça paylaşmaz...” demiş.
Gerçekten de öyle... Ne ki, Molivos’tan adanın başkenti Mitilini’ye yürüyen yüzlerce sığınmacı, dünyanın görkeminin hiç de hakça paylaşılmadığını vuruyor yüzümüze...