Diyarbakırlı’nın kolunu kanadını kırmışlar, ruhunu didik didik etmekteler. Geçen hafta Diyarbakır’da tabanlarım şişene kadar şehrin dört bir yanında dolaşıp önüme gelenle konuştum. Dilimde en ters sorularla… Aldığım yanıtlar ve izlenimlerimi bu hafta Cumhuriyet’te paylaşacağım.
Bu girişim, Batı’dan bir grup gazeteci arkadaşla örgütlediğimiz “haber nöbeti”nin parçası. Bölgede mesleklerini icra ederken kafalarına silah dayanan, bodrumlarda sıkışıp kalan, GBT’leri kontrolden geçen, her daim gözaltı tehlikesi yaşayan, görüntüleri silinen; kısacası her türlü baskı ve sindirmeyle karşı karşıya kalan meslektaşlarımızla dayanışma için tutuyoruz haber nöbetlerimizi. Meslektaşlarımızla sahaya iniyoruz. Ben IMC TV’den Faruk Balıkçı ve kameraman Gökhan Çetin ve DİHA’dan Vedat Dağ ve Aziz Oruç ile çalıştım. Çalışmalarımızı Twitter üzerinden @haber_nobeti isimli bir hesapla paylaşıyoruz, bölgeden izlenimlerimizi de çalıştığımız kurumlardan ve habernobetim.wordpress.com adresli blogdan yayımlıyoruz. Haber nöbeti sürecek, alanlarında ünlü/ünsüz pek çok meklektaşımız nöbet için sıra beklemekte.
***
Tunus’tan Kahire’ye, Bingazi’den Şam’a son beş yılda altüst oluş yaşamış pek çok coğrafyayı dolaştım. Memleketime her dönüşte bir “oh” çekmişliğim vardır. Diyarbakır dönüşü “yüreğim karardı”. Arap ellerinde gördüğüm “şehir savaşı” bu sokaklarda. 1990’lardaki gibi dağda bayırda değil. Sur’un kapatılmış mahallelerinden sık sık patlama sesleri yükseliyor, tüm şehre yayılıyor. TOMA’lar, Akrepler, Kirpiler kol geziyor. Ahali çaresiz, bitap.
***
Herkesin dilinde meşhur zırhlı “Ranger”lar var. Siyah veya beyaz fark etmiyor. 1990’ların “Beyaz Toros”larının yerini almışlar. Konuştuğum herkes “aracın pencerelerini açıp rastgele ateş açtıklarını” anlatıyor. Sokakta yürürken vurulan sivillerin isimlerini anımsamaya çalışıyorlar. Sayılar isimlerin yerini alınca en fecisi!
Korku ve kaygı her yerde ama en çok da Sur’un girişinde bir zamanların cıvıl cıvıl Gazi Caddesi’nde… Başörtülü teyzeler yanınızdan “Allah sizden razı olsun” diyerek geçip gidiyor, sırf oraya gittiğimiz için. Kum torbalı kontrol noktaları, kadınlı erkekli, çelik yelekli polisler. Onlarla konuşma girişimim üstleri tarafından engelleniyor. Sadece bir seferinde üstümü arayan bir kadın polise “Sizin durum nasıl” diye sorduğumda derin bir iç çekip “Bizim durum mu, offf, offf” yanıtı alıyorum.
Sur’un dar sokakları demir paravanlarla kapatılmış, girmek yasak. İçeride günlerce sıkışıp kalıp da çıkmayı başaran yaşlı amcaların anlattıkları karşısında şoke oluyorsunuz.
***
Kimileri başlarına geleni “bir oyun, bir komplo” olarak görüyor, kimileri Sur’un içindekilere destek veriyor, kimileri savaşı şehrin içine taşıdığı için PKK’yi de eleştiriyor. Fakat bu sonuncular da hemen ardından “Hendekler kazılırken, insanlar şikâyet ettiğinde kimse gelmedi. O silahlar ne vakit konulmuş da görmemişler, bilmezler” diye ekliyorlar.
Kentin ekonomisi çökmüş. “Beyaz Kürtler” Dicle Kent’te, HDP ve Kandil’e daha küskün duruyorlar, sesleri daha kısık çıkıyor; evlerinin mortgage’ını ödemenin derdinde. Sur’dakiler 20-25 sene çalışıp biriktirdiklerinin yitip gitmesinin…
Herkes istisnasız polis, asker ayrı gayrı demeden üzüntüsünü beyan ediyor. Ama izlenimim o ki, ezici çoğunluk asıl sorumluluğu iktidarda buluyor, savaşın müsebbibi olarak başkanlık hırslarını işaret ediyorlar. En başta da Suriye savaşını getirip memlekete taşıdıkları için...
Diyarbakır’ın sıradan insanları çaresizce Türkiye’nin batısına sesleniyor. Kendilerini kimin koruyacağını, savunacağını bilemez halde bir bilinç yarılması yaşıyorlar. “Birlikten, beraberlikten” söz edip şehirlerimizde “özel güvenlik mekanizması” yaratma noktasına gelenler bizlere Cumhuriyet tarihinin “rezaletini” yaşatıyorlar.
