Venezüella Devlet Başkanı Hugo Chavez 5 Mart günü kansere yenik düştü. 1998’den bu yana girdiği 17 seçim ve referandumdan birisi hariç, hepsinden büyük farkla galip çıkmış; ülkesinin petrol gelirlerini yoksulluk ve eşitsizlik ile mücadeleye adamış ve ismi daha sağlığında Latin Amerika kıtasının 19. yüzyılın efsanevi halk lideri Simon Bolivar’ın yanına yerleştirilmiş idi.
14 yıllık iktidarı boyunca Venezüella’da yoksulluk oranını yüzde 44, gelir dağılımı eşitsizliğini ise yüzde 54 oranında düşürmeyi başarmış; ve sadece bu nedenlerden dolayı bile emperyalizmin neoliberal ideologlarının baş düşmanı haline gelmişti.
Söz konusu 14 yılda Venezüella’da, 14 bine yakın yeni klinik inşa edilmiş (daha önce 40 yıl boyunca ülkedeki klinik sayısı sadece 5 bin civarında idi); Barrio Adentro adı verilen temel bakım programı aracılığıyla 1.4 milyon hayat kurtarılmış; nüfusun yüzde 96’sına temiz su ulaştırılmıştı.
Ülkede son on yıl içinde yılda ortalama yüzde 4.3’lük bir büyüme sağlanmış; işsizlik oranı ise yüzde 11.3’ten, yüzde 7.7’ye indirilmişti. Bu süreçte Venezüella’nın fert başına geliri 13.000 dolara yükselmişti. Dahası, küresel durgunluğun derinleşerek sürmekte olduğu 2011 ve 2012’de Venezüella ekonomisi reel olarak yüzde 4.2 ve yüzde 5.6 oranında büyüme göstermişti.
Neoliberal medya, Venezüella’nın ekonomik ve sosyal kazanımlarını “petrol fiyatlarındaki olumlu konjonktüre” ve “denetimsiz ve israfa açık kamu harcamalarına” bağlamakta ve “bir defalık” bir sıçramanın sonucu olarak yorumlamaktaydı. Oysa ekonomik veriler bu savlarla hiç bağdaşmamaktadır. Kamunun toplam borcu milli gelire oran olarak sadece yüzde 45.5 düzeyinde ve sıkça referans verilen meşhur Maastricht kriteri yüzde 60’ın da hayli altında seyretmektedir. (AB ortalaması yüzde 82). Ülkede uzun yıllardır yüzde 20’nin üstünde seyreden ve Türkiye ile dünyanın en yüksek enflasyona sahip olduğu vurgulanan Venezüella’da enflasyon oranı yüzde 13.7’ye geriletilmiş durumdadır.
Dahası, Chavez’in liderliğindeki hükümetlerin peşi sıra izlediği vergi reformları sayesinde, Venezüella kamu maliyesinin son on yılda elde ettiği vergi geliri (toplam 251.6 milyar dolar), kamunun petrol gelirini aşmaktadır. Dolayısıyla, Venezüella kamu gelirleri sadece petrol fiyatlarına bağlı durumda değil, vergilendirmeye dayalı normal kaynaklara dayanmaktadır.
Chavez’in on dört yıllık iktidarı, kuşkusuz, kendi içinde inişli çıkışlı evreleri ve hata ve sevaplarıyla incelenmeye açık. Ancak bir gerçek daha var ki; o da Venezüella tarihinin ayırt edici bir dönemi olarak Chavez iktidarının, neoliberal dogmalara ve kolektif emperyalizme karşı direnişin ve “aykırı şeyler düşünebilmenin” olanaklı olduğunun sıcak bir belgesini oluşturmasıdır.

Not: Yazımda geçen ekonomik verilerin bir kısmı sendika.org sitesinde yer alan Carles Muntaner, Joan Benach ve Maria Paez Victor’un Hugo Chavez’in Başarıları ve Bolivar’cı Devrim başlıklı yazısından derlenmiştir. Söz konusu yazının tamamı, sendika.org sitesinden izlenebilir.