Hapisteki mahpus tanımlarından biri de şudur:

Gurbet mahkûmları!

Ailelerinin bulunduğu kentlerin çok uzağındaki cezaevlerine konan, bu nedenle de ziyaretçisi çok seyrek gelenler için bu tanım kullanılıyor.
Onlar sıklıkla cezaevi yönetimine başvurup “memleket cezaevine” sevk istiyor. Çok azı bu şansı yakalayabiliyor. Onların da maddi durumunun iyi olması, 2-3 bin liralık sevk bedelini karşılayabilmesi gerekiyor. Zira sevk dilekçesine, “bedeli tarafımdan karşılanmak üzere” notunu yazmanız şart. Aksi halde dilekçeniz hiç dikkate alınmıyor.
Eğer şansınız yaver giderse, aynı cezaevine sevk isteyen birden fazla mahpussanız, bedeli bölüşüyorsunuz.
Silivri’de son dönemde bunun tam tersi bir durum yaşanıyor. Geçen yaz Şanlıurfa Cezaevi’nde koğuş içinde çıkan kavganın ölümlerle sonuçlanmasının ardından, o bölgedeki mahpuslar zoraki büyük kentlere nakledilmişti. O uygulama genişletildi.
Kimi avukatlardan edinebildiğim bilgilere göre sadece Silivri’deki 8 cezaevinde 3 bine yakın, Şanlıurfa, Adana, Mersin, Kayseri, Van, Gaziantep, Niğde, Karabük, Tokat ve çevre illerinden getirilen mahpuslar var.
Bu kişilerin önemli bir dilimi hüküm özlü. Yani yerel mahkeme hüküm vermiş, ancak Yargıtay onaylamamış. Yargılamanın bu aşaması belki de en önemli olanı. Sanık ve avukatı, yerel mahkemenin kararına göre yeni bir savunma stratejisi belirleyecek, belki de karar bozulacak. Bu da zaman ve para gerektiriyor.
Silivri’ye sürgün gelenler avukatlarından da ayrı düştüklerini, yeterli savunma olanaklarının olmadığını vurguluyorlar.
Duruşmaları devam edenler ise çoğunlukla gidemiyorlar.
Asıl sorun ailelerle görüşte yaşanıyor. Pek çok mahpusun önündeki ikilem şu:
Uzak kentlerdeki aileleri ya bütçelerinden bir miktar ayırıp hapiste temel gereksinimlerini karşılaması için para gönderecek ya da o birikimle yola çıkıp en çok ayda bir kez onu görmeye gelecek.
Maddi durumu buna da yetmeyen var. Yetenler ise çoğunlukla işi sıraya bindirmiş; bir ay görüş bir ay para gönderimi.
Ayda bir kez verilen açık görüş, yani arada cam bölme olmadan dokunarak konuşabilme hakkı, bazen dini ya da resmi bayramlarda da veriliyor. Bu da “haber” değeri taşıdığı için medyada yer alıyor. Haber her seferinde aynen şöyle yayımlanıyor:
“Adalet Bakanlığı, tutuklu ve hükümlülere bayramın 1., 2., ve 3. günlerinde açık görüş izni verdi...”
Haberi okuyan, izleyen 3 gün boyunca açık görüş olduğunu sanıyor. Oysa tüm açık görüşler sadece 1 saat. O saat dilimini kaçırırsanız görüş yok. Gecikirseniz, sadece kalan dakikalarda görüşebilirsiniz.
Oysa 12 Eylül günlerinde bile açık görüşler ya tam gün ya da yarım gündü.
Ailelerin üç kez aramadan geçtikten sonra cezaevi koğuşlarının orta ön bölümündeki görüş salonuna alınmaları şöyle özetlenebilir:
Onları birkaç saatliğine tutuklayıp cezaevi içine koyuyorlar. Bir saat yakınlarıyla görüştürüp serbest bırakıyorlar.
Gurbet mahkûmlarının başlıca dileği şu:
Bizi ailelerimize en yakın cezaevine sevk edin. Bu olmuyorsa şu görüş sürelerinde insaf edin!

Silivri Cezaevi örnek alındığında aileleri İstanbul’da oturanların gurbet mahpuslarına göre daha şanslı olduğu söylenebilir.
Cezaevi yönetimi onlar için de güzel bir sürpriz hazırlamış; Silivri Cezaevi’ne İstanbul içinden paket-koli göndermek yasak. İstanbul damgalı paket ve koliler kabul edilmiyor.
Ben durumdan bir Cumhuriyet okurunun gönderdiği bir koli kitabın geri gönderilmesiyle haberdar oldum.
Oysa İstanbul’un Silivri’ye uzak bölgelerinde oturan pek çok aile cezaevindeki yakınlarına kargo ile giysi gönderebiliyor.
Dev adliye sarayları yapanlara, yüksek güvenlikli kocaman cezaevleri inşa edenlere küçük bir anımsatmamız var:
İçeri attıklarınız, insan!