EYT düzenlemesi 3 Mart 2023 tarihinde yürürlüğe girdikten sonra bu kapsamda yaklaşık 1 milyon 500 bin kişinin aylık talebinde bulunduğu tahmin ediliyor. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından nisan sonu itibariyle aylık bağlanan kişi sayısı toplamda 550 bine yaklaştı.
Normalde bir ayda 35 bin, yılda yaklaşık 400 bin kişiye aylık bağlayan SGK’nin iki ayda toplam 600 bin aylık bağlaması gerçekten incelenmeye muhtaç bir konu.
Elbette, EYT kapsamında olup aylık talebinde bulunan sigortalılar emekli maaşlarını en kısa sürede almalılar. Buna zaten kimsenin itirazı olamaz. Ancak, o aylıkların hatalı veya kısmen yersiz bağlanmış olabileceği de bir gerçek. Zaman zaman bu konuyu dile getiriyorum.
İki maddelik EYT kanunu için kamuoyu 9-10 ay meşgul edildi. Yapılacak düzenleme ne sosyal taraflarla ne de kamuoyuyla paylaşıldı. Dağ fare doğurdu. Beklentileri karşılamayan EYT düzenlemesi 3 Mart 2023 tarihinde yürürlüğe girdi. Yasal düzenlemenin; önü arkası iyice düşünülmeden sadece seçim telaşıyla hazırlandığı anlaşılmakla birlikte, işin muhatabı ve işlemleri sonuçlandıracak olan SGK’da bu bekleme süresinde hazırlıklarını tam olarak yapamadı. Aylık bağlama işlemlerinin belirli bir prosedürü, süreci ve mevzuatı bulunmakta. Ancak, rutinde ağır iş yükü olan buna karşın özlük hakları elinden alınmış, motivasyonu yerlerde olan SGK personeline seçim telaşıyla “ne yaparsanız yapın ancak bu aylıkları en kısa sürede bağlayın” talimatı verildi. 1 yılda bağlanan aylık, 2 ayda bağlandı.
Bunun sonuçları olur mu? Elbette olur.
Aylık bağlama işlemleri, bu işin uzmanı personel dışında her personel (işveren personeli, mali hizmetler uzmanı, doktoru, denetmeni, eczacısı, hastalık servisi personeli ..vs.) tarafından yapılıyor. Hatta temizlik görevlileri bile aylığa hazırlık işlemlerinde görevlendiriliyor. Bu kadar mevzuat ve uzmanlık isteyen bir iş, uzman olan personel tarafından bu kadar kısa sürede, ya da aylık bağlama konusunda herhangi bir tecrübe ve bilgisi olmayan personel tarafından yapılırsa sonucu ne olur?
Tabi ki hatalı veya yersiz bağlanan emekli aylıkları olur.
Öncelikle doğru aylık bağlama işleminin yapılabilmesi için sigortalıların emekli dosyalarının oluşturulması ve dosyasında;
Vukuatlı nüfus kayıt örneği, yaş tashihi (düzeltmesi) varsa buna ilişkin mahkeme kararı, ilk ve tekrar işe giriş bildirgeleri, borçlanma kayıtları (yurt içi ve yurt dışı), hizmet bilgileri (SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı, 506/geçici 20. Madde sandıkları), işten ayrılış bildirgesi ve talep dilekçelerinin bulunması gerekiyor.
Bu belgelerin olmaması veya eksik olması yapılan aylık bağlama işleminin hatalı veya yanlış olmasına neden olur.
EYT’LİLERİN AYLIK BAĞLAMA İŞLEMLERİNDE DİKKATE ALINAN TESCİL VE HİZMET KAYITLARI NEDEN ÖNEMLİ?
Tescil kayıtları önemlidir. Özellikle ilk tescil (sigortalı ilk işe giriş bildirgesi) tarihi sigortalının aylığa hak kazanma koşullarını belirler. Bu belgenin olması ve bordro (hizmet) kayıtlarından bunun teyit edilmesi gerekir. Sigortalıların birden fazla sigorta sicil numarası bulunabilir. Her sicildeki hizmetlerin dikkatle incelenmesi bu sicil dosyalarının birleştirilmesi, sicillerden en eskisinin geçerli (ipka) sayılıp diğerlerinin iptal edilmesi gerekir. İlk işe giriş bildirgesinin niteliği (uzun vade mi çırak/stajyer) ve adına ilk defa uzun vadeli sigorta kollarından (malullük, yaşlılık ve ölüm) bildirim yapılıp yapılmadığının tespiti önemlidir.
Yine, aylık bağlama işlemlerinde hizmet kayıtlarındaki gün ve kazançlar dikkate alınmakta. Özellikle birden fazla statüde (SSK, Emekli Sandığı, Bağ-Kur, 506/geçici 20. Madde sandıkları) çalışanların hizmetleri, statüler arasında çakışmaların bulunup bulunmadığı ve aylık bağlanacak statünün (son yedi yıllık fiili hizmet süresinde en fazla hizmetin geçtiği) tespitinin yapılması çok önemli. Aynı anda, hem SSK hem de Bağ-Kur kapsamında olanların SSK çıkışı gerçekleştikten sonra tekrar bağ-kur sigortalılıklarının başlatılıp başlatılmadığı, süreklilik arzeden SSK kapsamında eksik olan ara dönem çalışmalarının araştırılmaması, birden fazla işyerinde çalışan SSK sigortalılarının ayda 30 yılda 360 günü geçen çalışmalarının gün ve kazanç tespitlerinin doğru yapılması, kamudan özele, özelden kamuya geçişlerde gün, yıl ve kazançlarının tespiti, kendi işyerinden bildirilen diğer bir ifadeyle, Bağ-kur’lu olması gerektiği halde kendi işyerinden SSK’lı olarak bildirim yapılanların durumları, Bağ-Kur sürelerinin belirsizliği (geçici maddelerle durdurulmuş hizmetlerin ihya edilip edilmeyeceğinin bilinmemesi), talep tarihi itibariyle Bağ-Kur hizmetlerinden dolayı prim borcu olanlar, özel sandıklara tabi hizmetlerin sorgulanmaması, hizmetleri yeterli olanlar için diğer statü veya illerde geçen çalışmaların dikkate alınmaması, 18 yaş uygulamasının yanlış yapılması,
Diğer taraftan, eski yıllarda yapıldığı için kağıt ortamında dosyalarda bulunan ve hala bilgisayar ortamına aktarılmamış hizmet borçlanmalarının dikkate alınmaması, borçlanma bedellerini talep tarihinden sonra ödeyenler için aylık başlangıç tarihlerinin değiştirilmemesi, kamu-özel ve ters işyerlerine göre aylık başlangıç tarihlerine dikkate edilmemesi, aylık hesaplamalarında bakmakla yükümlülük kontrolünün yapılmaması, gibi kontrol gerektiren işlemlerin eksik veya hiç yapılmaması.
Görüldüğü üzere, aylık bağlama işlemleri sürecinde bir çok işlem bulunuyor. Bu işlemlerin sağlıklı olarak sonuçlandırılması için bu konuda uzman personel tarafından yapılması gerekiyor. Evet aylık bağlama işlemleri bilgisayar ortamında yapılıyor ancak sigortalıların tescil ve hizmet kütüklerinden gelen bilgilerin aylık bağlama programında kontrol edilmesi ve düzeltilmesi gerekebiliyor. İşte bu işlemlerin usulüne uygun ve ehil kişiler tarafından yapılmaması hatalı veya yersiz aylık bağlanmasına neden oluyor.
HATALI VEYA YERSİZ BAĞLANAN AYLIKLARDAN EN ÇOK KİM ZARAR GÖRÜR?
Elbette öncelikle EYT kapsamında emekli aylığı bağlananlar ile SGK çalışanları.
SGK bu kadar aylığı, bu kadar kısa sürede ve usulüne uygun bağlayamadığından, bağlanan aylıkların sonradan mutlaka kontrolü gerekir. Bu durum, bu kadar emekli aylığının yeniden elden geçmesi demek. Bu işlemlerin adı ikinci karar işlemleri veya aylık tadil işlemleri. Bu işlemler sonucunda, EYT’lilerin aylık miktarı artabilir, azalabilir veya tamamen kesilebilir. Kesilen veya aylık miktarı düşen emeklilere yersiz ödeme borçları çıkar. İkinci karar işlemlerinin yapılması yıllar sürebilir ve EYT’liler yıllar sonra aylıklarının iptali ve yersiz ödemelerle karşılaşabilirler. SGK çalışanları ise zaten çok yoğun olan iş yüklerine, ikinci karar işlemleri iş yükünü ekler ve bu işlemler çok uzun yıllar boyunca devam eder.
EYT’LİLERE YANLIŞ VE YERSİZ BAĞLANAN AYLIKLARIN FATURASI SİYASİ OLARAK KİME ÇIKAR?
İktidar yıllarca şiddetle karşı olduğu EYT düzenlemesini beklentileri tam olarak karşılamasa bile çıkardı. Seçim telaşıyla EYT’lilerin emekli aylıkları hatalı veya yersiz bağlanmaya başlandı. İktidarın değişmesi ve EYT’lilere yersiz veya hatalı bağlanan aylıkların kesilmesinin gündeme gelmesi ve EYT’lilerin olası mağduriyet yaşaması durumunda ortaya şöyle bir iddia atılırsa şaşırmamak gerekir.
İktidar EYT kanununu çıkardı ve aylıkları da yalan yanlış kısa sürede bağlatmaya başladı. Ancak YENİ İKTİDAR geldi. EYT’lilerin bağlanmış aylıklarının miktarını düşürdü veya tamamen kesti. Emeklilere çok miktarda borç çıkarıldı.
Yani bu konuda fatura YENİ İKTİDARA kesilecek. Gider ayak ve yalan yanlış yaptırılan işlerin faturası, her işte olduğu gibi YENİ İKTİDARA çıkarılacak.
Kimse aylıkların neden hatalı veya yersiz bağlandığının üzerinde durmayacak? Seçim telaşıyla yapılan yasal düzenleme, iktidara yaranmak için personele hiçbir hakkını vermeden gece gündüz çalıştıran bürokratlar ve bu hengameye bodoslama giren personel.
Buyrun işin içinden siz çıkın!
