2008/Ekim ayı itibariyle yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile 17/10/1983 tarihli ve 2926 sayılı Tarımda Kendi Adına ve Hesabına Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kanunu tümüyle mülga edilmiş ve 2926 sayılı Kanuna tabi sigortalı olanların hak ve yükümlülükleri, 5510 sayılı Kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendi (5510/4/b-(4) kapsamında devam ettirilmiştir.
5510/4/b-(4) Numaralı Alt Bendi Kapsamındaki Tarım Sigortalısının Tescil İşlemleri
5510/4/b- (4) numaralı alt bendi kapsamında tarım sigortalısı olmak için koşullar;
-18 yaşını doldurmuş olmak,
-5510 sayılı Kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentleri kapsamında sigortalı olmamak,
-İsteğe bağlı sigortalı olmamak,
- 2925 sayılı Kanuna tabi olmamak,
-506 sayılı Kanunun geçici 20nci maddesi kapsamındaki sandıklara tabi olmamak,
-Kendi sigortalılıkları nedeniyle gelir veya aylık almamak,
Olup, tarım sigortalılarının ilk tescil ve yeniden sigortalılıkları bağlı oldukları ziraat odalarınca, ziraat odalarının bulunmadığı yerlerde ise tarım il/ilçe müdürlüklerince veya kendilerince bir yıl içinde bildirilmesi halinde odaya kaydedildikleri tarihten, bu süre içinde bildirilmemesi halinde ise, bildirimin Sosyal Güvenlik Kurumuna (SGK) yapıldığı tarihten itibaren başlatılmaktadır.
Tarımda kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan; tarımsal faaliyette bulunan ve yıllık tarımsal faaliyet gelirlerinden, bu faaliyete ilişkin masraflar düşüldükten sonra kalan tutarın aylık ortalamasının, bu Kanunda tanımlanan prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz katından az olduğunu belgeleyenler ile 65 yaşını dolduranlardan talepte bulunanlar, 5510 /4/b-(4) numaralı alt bendi kapsamında tarım sigortalısı sayılmamaktadır.
SİGORTALILIĞIN SONA ERMESİ
5510/4/b-(4) numaralı alt bent kapsamında tarım sigortalılığı tarım sigortalısının;
-Ziraat odalarından, ziraat odalarının bulunmadığı yerlerde ise tarım il/ilçe müdürlüklerinden alacakları muafiyet belgesi ile belgeleyerek on gün içinde SGK’ya intikal ettirilenlerin sigortalılıkları belgenin düzenlendiği tarihten, bu süreyi geçirenlerin sigortalılıkları ise, belgenin SGK kayıtlarına intikal ettiği tarihten itibaren, SGK’ca ziraat odalarından veya ziraat odalarının bulunmadığı yerlerde tarım il/ilçe müdürlüklerinden alınan kayıtlardan resen tescili yapılanların, SGK’ca sigortalılık tescillerinin tebliğ edildiği tarihten itibaren 10 gün içerisinde ziraat odalarından veya ziraat odalarının bulunmadığı yerlerde tarım il/ilçe müdürlüklerinden alacakları ve resen tescil tarihinden geriye doğru en fazla 1 yıla ilişkin olmak üzere muafiyet belgesi ile belgelemeleri ve belgenin düzenlenme tarihinden itibaren 1 ay içerisinde SGK’ya ibraz etmeleri halinde, muafiyetin başlangıç tarihi itibariyle,
- 65 yaşını doldurması nedeniyle talepte bulunduğu tarihten itibaren sona ermektedir.
PRİM VE ORAN MİKTARLARI
5510/4/b-(4) numaralı alt bent kapsamındaki tarım sigortalıları, 5510 sayılı Kanunun 82, maddesine göre belirlenen prime esas kazancın alt ve üst sınırı arasında olmak kaydıyla kendileri tarafından belirlenen günlük kazancın otuz katının % 34,5’i oranında prim ödemektedir. Bunun;
% 20’si malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları,
% 12,5’i genel sağlık sigortası,
% 2’si iş kazası ve meslek hastalıkları sigortası,
Primidir. Tarım sigortalılarının 1/1/2025-31/12/2025 tarihleri arasında ödeyecekleri aylık prim tutarı;
Günlük kazanç alt sınırına göre : 866,85 TL x 30 x % 34,75 = 9.036,91 TL,
Günlük kazanç üst sınırına göre : 6.501,38 TL x 30 x % 34,75 = 67.776,89 TL,
Arasında olmak kaydıyla tercih edecekleri miktar üzerinden prim ödeyebilmektedirler.
SİGORTA KOLLARINDAN YAPILAN YARDIMLAR
2926 Sayılı Kanunun “Malullük Aylığının Hesaplanması” başlıklı 14., “Yaşlılık Aylığının Hesaplanması” başlıklı 18. ve “Ölüm Aylığının Hesaplanması” başlıklı 24. maddeleri hariç diğer maddelerinin tamamı 4956 sayılı Kanunla 2/8/2003 tarihinden itibaren yürürlükten kaldırılarak, 2926 sayılı Kanuna tabi sigortalıların malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarından aylığa hak kazanma koşullarının tespitinde 1479 sayılı Kanun hükümleri esas alınmıştır.
YAŞLILIK SİGORTASI
Yaşlılık sigortasından yapılan iki yardım bulunmaktadır. Bunlar; sigortalılara yaşlılık aylığı bağlanması ile yaşlılık toptan ödemesi yapılmasıdır.
Yaşlılık Aylığına Hak Kazanma Genel Koşulları
Yaşlılık sigortasından aylığa hak kazanmanın koşulları;
8/9/1999 (dahil) tarihinden önce,
9/9/1999 (dahil) ila 30/04/2008 (dahil) tarihleri arasında,
01/05/2008 sonrasında, sigortalı olanlar için farklılaştırılmıştır.
8/9/1999 tarihinden önce sigortalı olanlar
8/9/1999 (dahil) tarihinden önce sigortalı olanların 1479 sayılı Kanunun geçici 10. maddesinin ikinci fıkrasına göre yaşlılık aylığına hak kazanmaları için aranan ve 1/6/2002 tarihi itibarıyla kadınlarda 20 tam yıl, erkeklerde 25 tam yıl prim ödeme gün sayısı koşulunun tamamlanmasına kalan süreye göre kademelendirilen yaş koşulu, 7438 sayılı Kanunla 3/3/2023 tarihinden geçerli olmak üzere Kanuna eklenen geçici 95 inci madde ile kaldırıldığından, 3/3/2023 (dahil) tarihinden sonra talepte bulunan kadın sigortalılardan 20 tam yıl, erkek sigortalılardan 25 tam yıl koşulunu sağlayanlar herhangi bir yaş koşulu aranmaksızın yaşlılık aylığına hak kazanmaktadır.
1479 sayılı Kanunun geçici 10. maddesinin üçüncü fıkrasına göre ise, 1/10/1999 tarihinde kadın ise 50, erkek ise 55 yaş ve en az 15 tam yıl için 2 yıldan daha fazla sürenin olması halinde kadınlarda 51 ila 56, erkeklerde 56 ila 58 yaş arası için kademeli yaş süreci uygulanmaktadır. Bu madde kapsamında sigortalının 1/10/1999 tarihinde hem hizmeti hem de yaşı değerlendirilmektedir.
9/9/1999 (dahil) ila 30/04/2008 (dahil) tarihleri arasında sigortalı olanlar
9/9/1999 (dahil) ila 30/04/2008 (dahil) tarihleri arasında ilk defa sigortalı sayılanlar;
- Kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmuş ve 25 tam yıl sigorta primi ödemiş olması veya,
- Kadın ise 60, erkek ise 62 yaşını doldurması ve en az 15 tam yıl malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemesi, şartıyla yaşlılık aylığından yararlanmaktadır.
İlk defa 1/5/2008 tarihi itibariyle sigortalı olanlar için;
Kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmuş olması ve en az 9000 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması şartıyla yaşlılık aylığı bağlanmaktadır.
Kadın sigortalılar için 58, erkek sigortalılar için 60 olarak öngörülen yaş hadleri, 9000 prim gün sayısı koşulunun 1/1/2036 tarihinden sonra yerine getirilmesi halinde, gün koşulunun yerine getirildiği tarih aralığındaki yaş hadleri esas alınarak aylığa hak kazanma koşulları belirlenmekte, 01/01/2048 tarihinden itibaren kadın ve erkek için yaş hadleri eşitlenerek 65 yaşını doldurmaları halinde aylığa hak kazanabilmektedirler.
Yine, kadın ise 58, erkek ise 60 olan yaş hadlerine 65 yaşı geçmemek üzere, üç yıl eklenmek ve adlarına en az 5400 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması şartıyla da tarım sigortalılarına yaşlılık aylığı bağlanabilmektedir.
MALULLÜK SİGORTASI
Malullük sigortasından sağlanan tek yardım malullük aylığı bağlanmasıdır. Tarım sigortalısına malullük aylığı bağlanabilmesi için sigortalının;
- Çalışma gücünü veya meslekte kazanma gücünü en az % 60 oranında kaybettiğinin SGK Sağlık Kurulunca tespit edilmesi, yani 5510/25. Maddeye göre malul sayılması,
- En az on yıldan beri sigortalı bulunup, toplam olarak 1800 gün veya başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul olan sigortalılar için ise sigortalılık süresi aranmaksızın 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması,
- Maluliyeti nedeniyle sigortalı olarak çalıştığı işten ayrıldıktan veya işyerini kapattıktan veya devrettikten sonra SGK’dan yazılı istekte bulunması,
- Kendi sigortalılığı nedeniyle prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması gerekmektedir.
ÖLÜM SİGORTASI
Tarım sigortalılarına ölüm sigortasından sağlanan yardımlar;
-Ölüm aylığı bağlanması.
-Ölüm toptan ödemesi yapılması.
-Aylık almakta iken evlenen kız çocuklarına evlenme ödeneği verilmesi.
-Cenaze ödeneği verilmesidir.
Ölüm Aylığı Bağlanmasına İlişkin Koşullar
Tarım sigortalısının hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanabilmesi için sigortalının en az 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları priminin bildirilmiş olması ve ölen sigortalının genel sağlık sigortası primi dahil kendi sigortalılığından dolayı prim ve prime ilişkin her türlü borcunun olmaması veya ödenmesi şarttır. Bunun dışında;
- Malullük veya yaşlılık aylığı almakta iken veya malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanmış olup henüz işlemi tamamlanmamış,
- Bağlanmış bulunan malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı, sigortalı olarak çalışmaya başlamaları sebebiyle kesilmiş,
- Prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş, olması şartları aranmaktadır.
Hak sahipliği koşulları ve hisselendirmeler 5510 sayılı Kanun hükümleri doğrultusunda yapılmaktadır.
İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞI SİGORTASI
İş kazası ve meslek hastalığı sigortasından sağlanan yardımlar;
- Geçici iş göremezlik süresince günlük geçici iş göremezlik ödeneği verilmesi,
- Sürekli iş göremezlik geliri bağlanması,
- İş kazası veya meslek hastalığı sonucu ölen sigortalının hak sahiplerine ölüm geliri bağlanması,
- Ölüm geliri almakta iken evlenen kız çocuklarına evlenme ödeneği verilmesi,
- Cenaze ödeneği verilmesidir.
Sürekli İş Göremezlik Geliri Bağlanması
Sürekli iş göremezlik geliri, iş kazası veya meslek hastalığı sonucu oluşan hastalık ve özürler nedeniyle SGK’ca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurulları tarafından verilen raporlara istinaden SGK Sağlık Kurulunca meslekte kazanma gücü en az % 10 oranında azalmış bulunduğu tespit edilen tarım sigortalısına bağlanmaktadır.
Sigortalılara sürekli iş göremezlik geliri bağlanabilmesi için, kendi sigortalılığından dolayı, genel sağlık sigortası dahil prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması zorunludur.
Ölüm Geliri Bağlanması
İş kazası veya meslek hastalığı sonucu ölen sigortalının geride kalan hak sahiplerine iş kazası veya meslek hastalıkları sigortasından sağlanan yardımlardan birisi de ölüm geliri bağlanmasıdır.
Ölüm gelirinden yararlanılabilmesi için, ölen tarım sigortalısının belli bir süre sigortalı bulunması ya da belirli prim ödeme gün sayısının bulunması gibi koşullar aranmaz. Sigortalının iş kazası ve meslek hastalığı sonucu ölmesi veya sürekli iş göremezlik geliri almakta iken ölmesi halinde, hak sahipleri ölüm gelirinden yararlanmaktadır.
