Olaylar Ve Görüşler

NATO Zirvesi, Türkiye ve Beklentiler - Ali ER

14 Haziran 2021 Pazartesi

ABD Başkanı Biden, ilk yurtdışı gezisini İngiltereye yaptı. Bugünkü NATO Zirvesinde Rusyaya verilecek kritik mesajların, üye ülkelerle birlikte belirlenmesi gerekirdi. Biden ise İngilterede bir hava üssünde, ABD askerlerine yaptığı konuşmada verdi mesajını.

Mesaj, Rusyadan çok, Brükseldeki zirvede Rusyaya karşı alınacak kararlarda, engel çıkarmaya hazırlanan üyeleriydi. Kızım sana söylüyorum, gelinim sen anla” der gibiydi.

VERİLERİN SÖYLEDİĞİ

G-7 Zirvesinin, bugünkü NATO Zirvesi arifesinde İngilterede düzenlenmesi tesadüf değil. G-7nin gündeminde salgın, ticaret, altyapı gibi konular olsa da asıl sorun küresel ısınmanın sonuçları, bunun küresel ticaret denizyolları ve jeopolitik neticeleri. Kutuplardaki buzulların erimesi, G-7 ve NATOdaki stratejik karar alıcılar için ciddi sonuçların habercisi. G-7nin Japonya dışındaki altı üyesinin NATO üyesi olduğu dikkate alınırsa bu kez G-7de, NATOnun zengin abileri” zirve öncesi stratejik ortak tutum belirlediler, ön istişare toplantısı yaptılar.

Bunun nedenini sayılar açıklıyor. Arktik Okyanusu bölgesinde, dünyada keşfedilmiş doğalgazın yüzde 13’ü kadar doğalgaz ve 90 milyar varil petrol olduğu hesaplanıyor. Küresel ticaretin yüzde 88ini yapan Asya, Avrupa, Amerika arasındaki ticaretin, yakın gelecekte Arktik Okyanusunda kuzeybatı kanalında ortaya çıkacak yeni deniz ticaret yolları üzerinden yapılması olası. Asyadan Avrupaya Panama Kanalı üzerinden yapılan deniz ticareti yolu yüzde 40 kısalacak. Kuzey Kutbundaki erimeyle yeni erişilebilir kaynaklar ve deniz ticaret yolları üzerinde hak iddia eden süper güçler arasında mücadele kaçınılmaz olacak.

RUSYA VE KUZEY KUTBU

Rusya kendisini ev sahibi görüyor. Kuzey Kutbuna en kısa mesafesi 1500 km olan Çin, kendini Kuzey Kutbu'na komşu devlet ilan etti. Bu, bölgedeki mücadelenin ne denli çetin geçeceğinin göstergesi. Kuşak ve Yol Projesiyle NATO ve AB içinde yeterince kafa karıştıran Çin, Arktik bölgede de kendine rol biçiyor. Bu da Çinin, NATOnun risk ve tehdit tanımında önlerde yer alması anlamına geliyor. Kuzey Kutbundaki erime, yeni jeostratejik bölgenin nasıl kontrol edileceği sorusunu öne çıkarıyor. Grönland, Trump’ın satın almaya çalıştığı ada, kontrol edilebilecek konumda. Dolayısıyla Danimarkanın özerk Grönland adası, yükselen küresel jeostratejik değer olabilir. Danimarka da ABD ve NATO için transatlantik bağın harcı olmaya, NATO üyeleri arasında vazgeçilmezler listesine girmeye aday.

Bu tabloda ABD için bugünkü zirvede stratejik öncelik, Trump döneminde dibe vuran NATO ve ABD arasındaki güveni, transatlantik bağı tazelemektir. ABD boşuna geri dönmüyor". Biden’ın İngilteredeki acelesine bakılırsa kimseyi dinlemeyecektir. Soğuk Savaş’tan bu yana transatlantik bağı, Avrupa isterdi. Artık ABD de bu bağa aynı önemi verecektir.

1991deki Roma Zirvesinde NATO, stratejik güvenlik konseptiyle Soğuk Savaş sonrasında kendini yeniden tanımlamaya başlamıştı. Bu zirve de NATOnun 21. yüzyılda kendini yeniden tanımlayacağı bir zirvedir. Küresel ısınma sonucu, Arktik Okyanusunda ortaya çıkan risk, tehdit ve yeni kaynaklar bugünkü zirvede NATO için yeni stratejik görev ve yapılanmaların gerekçesi olacak, ABD ve NATOnun 2030 ve sonrasındaki stratejik duruşunu belirleyecektir.

TÜRKİYENİN BEKLENTİLERİ

Türkiyenin, Cumhurbaşkanı Erdoğan ve ABD Başkanı Biden arasındaki görüşmeden beklentisi yüksektir. Ancak küresel stratejik sorunlar bir yana, Biden, Türkiye ve Erdoğana karşı soğuktur. Başkan olduktan sonra Türkiyeye karşı uzun süre sessiz kalmış, sonra Erdoğan’ı, sözde soykırım iddialarını tanıdığını tebliğ edercesine aramıştır. Atlantik ötesinde değişen bir şey yoktur. Ancak Türkiye cephesinde vardır. Üstelik jeostratejik bağlamda gittikçe eli zayıflamaktadır.

ABD ve Türkiye arasında son yıllarda kördüğüme dönen, giderek tırmanan sorunlara çözüm için bu görüşmede kapı aralanması Türkiyenin değersizleşmeye evrilen yalnızlığına hayat öpücüğü olabilir. Ancak yüksek beklentiler içeren görüşmenin NATO platformunda yapılması, adeta sıkıştırılması, hatadır. Çünkü NATO zirvelerinde temel öncelik ikili sorunlar değildir. Biden’ın, NATO üyeleriyle yüz yüze gelmeden, İngilterede Putine verdiği mesajlar, müzakereye açık olmadığının işaretidir. Beklentileri yüksek tutmamak, daha gerçekçidir.

ALİ ER

EMEKLİ TUĞGENERAL




Yazarın Son Yazıları Tüm Yazıları


Günün Köşe Yazıları