Ekonomi genelinde makro düzeyde veriler, gelişmeler, işletmelerin, mikro düzeydeki verilerin toplamı sonucudur. Ekonomi genelinde makro düzeyde başarı ya da başarısızlık, işletmelerin mikro düzeyde ekonomik performansını yansıtır. İşletmeler başarılı, kârlı, verimli, sağlıklı, buna karşı ekonominin genelinin dengesiz, sorunlu olması çelişki oluşturur. Genelde işletmelerin başarımı, performansı, ekonominin genelinde de, makro düzeyde başarımı, performansı belirler.
Mikro-makro sonuçlar arasında belirleyici bu ilişki günümüzde mikro işletmeler düzeyinde de araştırmaların yoğunlaşmasına yol açmıştır. Merkez bankaları, bu bağlamda FED olarak özetlenen ABD Merkez Bankacılığı sistemi (Federal Reserve System - FRS) Avrupa Merkez Bankacılığı sistemi (EUROSYSTEM), Birleşik Krallık Merkez Bankası (Bank of England), makro düzeyde araştırmalar yanı sıra işletmeler düzeyinde de araştırmalara önem vermeye başlamışlar, önlem alırken, politika belirlerken işletme düzeyindeki bulguları da göz önünde tutmaktadırlar.
Önlemlerin alınmasında, politika belirlenmesinde işletmeler düzeyindeki bulgular, araştırmalar etkili olmaktadır. Ülkemizde de bazı kuruluşlar işletme düzeyinde araştırmalar yapmaktadır. Halen bu araştırmalar sürüyor mu? Sonuçlar kamuya açıklanmadığından bu bağlamda bilgi eksikliği söz konusu.
***
Türkiye’de günümüz koşullarında istisna örnekler dışında finansal kurumlar dahil işletmelerin genellikle başarılı olmaları olanaksızdır. Makro düzeyde sistemik riskler yargıya güvensizlik, sağlıklı işleyen hukuk düzeninden yoksunluk dünya geneline göre yüksek süreğen fiyat artış hızı finansal piyasalarda istikrarsızlık, izlenen makro politikalarda belirsizlik, politik, keyfi baskılar.. Tüm bu etkenler işletmeler için sistemik risk oluşturuyor.
İşletmelerin finansal yapılarının bozukluğu, dış borçlarının 2014 sonu itibarıyla 282 milyar USD, bu tutarın 115 milyar USD’sinin kısa süreli oluşu, 183 milyon USD olarak hesaplanan döviz pozisyon açıkları, kur ve faiz risklerinin yanı sıra, kısa süreli yükümlülükleri nedeniyle likidite risklerinin de yüksekliği, iç ve dış pazar geliştirilememesi, yönetim yetersizliği, işletmelerin sistemik olmayan riskleri.
CEO, genel müdür, üst düzey yönetici açıklamaları, olaylara koydukları tanılar, kozmetik davranışlar, işletmelerin çoğunda ciddi yönetim riski olduğunu da gösteriyor. Tablolar boyanabilir; gerçekçi olmayan kârlar gösterilebilir; ama sonuç değişmez. Sadece kamuoyu yanıltılmış olur, bir yanda şeffaflıktan söz edip, öte yandan olabildiğince kapalı kalmak çelişki oluşturuyor.
***
Günümüz koşullarında ancak döviz pozisyon açığı olmayan, likiditesi yüksek ve yetenekli yöneticilere sahip işletmeler başarılı olabilir.
Finansal yapısı bozuk, kısa süreli yükümlülükleri ağır, döviz pozisyon açığı yüksek, makyajcı, kozmetik, medyatik yöneticileri olan, daralan iç pazar genişletilemeyen dış pazar sınırları içinde sıkışan işletmelerin başarılı olmaları gerçekten olanaklı değildir. Bu bağlamda havuzdan, havadan inme kârlarla besleme, başarı sayılamaz.
Ekonominin düzelmesi için bir yandan makro politikalar geliştirilir makro ihtiyat önlemleri alınırken; öte yandan işletme düzeyinde sorunların da çözülmesi gerekir. Mikro bulgular, işletme düzeyinde araştırmaların yoğunlaşması, makro iktisat politikalarının daha sağlıklı olmasına yol açmaktadır. İşletmelerin yönetimleri iyileştirilmeden, kalıcı ekonomik başarılara ulaşma olanağı yoktur.
