Yetenekli, çok çalışkan, dürüst, Cumhuriyet ilkelerine sadık, devlet adamı kuşağının son temsilcilerinden olan maliyeci Ziya Müezzinoğlu’nu yitirdik. "Efsane bürokrat” ve devlet adamı tanımı Müezzinoğlu’na uyuyordu.
Maliye Müfettişi, Hazine Genel Müdürü, 1961 Anayasası’nı hazırlayan Kurucu Meclis üyesi, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarı, OECD nezdinde Türk Başdelegesi, Bonn Büyükelçisi, Kıbrıs Ekonomisi Genel Koordinatörü, Kayseri Senatörü, Maliye Bakanı...
Bir ömre bu kadar üst düzey makamları sığdıran, bürokrasi içinde adı “Kara Ziya” olan efsane devlet adamı…
Ziya Müezzinoğlu, 1919 yılında Kayseri’de doğdu ve SBF’den 1942 yılında 23 yaşında mezun oldu. Kariyerini maliye alanında yaptı, “Efsane Maliye Bakanı” olarak tanındı.
KESİŞEN YAŞAM
Müezzinoğlu ile yaşamımız birkaç kez kesişti. 1961 Anayasası’nı hazırlayan Kurucu Meclis üyeliğine 25 yaşında seçilmiştim. Maliye Bakanlığı’nın en parlak ve genç Hazine Genel Müdürü olan 42 yaşındaki Ziya Müezzinoğlu, CHP kontenjanından Kurucu Meclis’e girmişti. Onun seçilmesini bizzat İsmet İnönü sağlamıştı.
Kurucu Meclis’ten sonra yeni kurulan Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı’na, 1962 yılında Başbakan İsmet İnönü tarafından getirildi. Daha sonra Avrupa Ekonomi Topluluğu’nda daimi delege ve daha sonra Bonn Büyükelçisi oldu.
1978 yılında Ecevit’in kurduğu hükümette; Kayseri Senatörü Ziya Müezzinoğlu Maliye Bakanı oldu, ben de hükümetin en genç bakanlarından birisi olarak Turizm Bakanı oldum. Ziya Müezzinoğlu, 58 yaşında, ben ise henüz 42 yaşındaydım.
O dönem turizmde atılım yıllarıydı. Maliye Bakanı Müezzinoğlu ile çok yakın olarak çalıştım. O aslında, bizim gibi gençlerin “bürokrasi ağabeyi” idi. Müezzinoğlu, ele aldığı konuyu çok ciddi olarak inceleyen, eskilerin tanımlamasıyla “dosyasına hâkim” bir bürokrat ve bakandı.
1980 darbesinden sonra, “1961 Anayayası ve Çağdaş Demokrasi Vakfı” yönetim kurulunda da birlikte çalıştık. İlgilendiği konuya o derece egemen olurdu ki, konuya o derece ciddiyetle eğilirdi ki, onu gerek bürokraside gerek politikada gülerken gören olmamıştı. Bu nedenle adı “Kara Ziya” olarak anılırdı.
Ziya Müezzinoğlu, 2016 yılında anılarını “İki Türkiye” adı ile yayımladı. (Tarihçi Kitabevi, 2016)
Müezzinoğlu şöyle diyor:
“1920’lerde doğmuş olan bizler, Cumhuriyet’in ilk kuşağı olarak benzer ülkelere örnek olduk... Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun şimdilerde anlatılması güç heyecanını ve mutluluğunu yaşadık. Önderimiz Atatürk’ün çağdaş uygarlık düzeyine erişmiş bir ulus olma ülküsüyle, özlemiyle büyüdük...”
İKİ TÜRKİYE GERÇEĞİ
Anılarına “İki Türkiye” adını veren Müezzinoğlu, sonuç kısmında şöyle diyor:
“Toplumumuzun çağdaş görüntü veren kesimi ile neredeyse hâlâ Cumhuriyet döneminin başlarındaki görüntüyü veren kesimi, bana iki ayrı Türkiye’nin varlığını ve en büyük beklentim olan ‘çağdaş gelişmiş Türkiye özlemimin’ gerçekleşmediğini düşündürür. (…)
İki ayrı Türkiye görüntüsünü sunan ikili sosyoekonomik yapı farkının azalmamasından şimdilerde daha önemli ve kaygı verici olan, siyasal iktidarın toplumun tümünü kavramayan politikalarıdır. ‘Benden ve öteki’ ayrımının, yakın zamana kadar biri diğerine örnek model oluşturmuş söz konusu iki toplum arasında soğuklaşmaya, yabancılaşmaya neden olduğunu ve zaten var olan farklılıkları körüklediğini kaygıyla gözlemliyorum. Bu politikanın yalnızca kalkınma atılımına zarar vermekle kalmayıp, muhtaç olduğumuz toplumsal kaynaşmaya da ulusal bütünlüğe de zarar verecek mahiyette olduğu kaygısını da taşıyorum.
Kitabımı, en azından ‘özlediğim Türkiye gerçekleşmedi ama umutluyum, gerçekleşme yolunda’ diye sonlandırmak isterim…”
Ziya Müezzinoğlu... İlk “Cumhuriyet Kuşağı”nın efsane devlet adamı... Vatana, Cumhuriyet Türkiyesi’ne; bürokrat, diplomat, politikacı, bakan olarak yaptıkların ve verdiğin katkılar için sana teşekkür ediyoruz.
Işıklar içinde uyu...
