ABD; her ne kadar Afganistan ve Irak’tan askerlerini çekeceğini açıklasa da daha önce bu ülkelerden kaç kez “çekildiği” anımsandığında bu açıklama inandırıcı gelmiyor. Kaldı ki Orta Asya’da ve Ortadoğu’da etkili olmak, Rusya ve Çin’i kuşatmak isteyen ABD’nin, bu bölgelere yönelik ilgisi çok yönlü, çok boyutlu. Bu ilginin jeopolitik, stratejik, ekonomik, diplomatik yönleri var. Dünyanın en büyük silah üreticisi ve satıcısı olan ABD’nin; dünyayı silah satmak için geniş bir pazar olarak gördüğünü de biliyoruz. Büyük devletlerin silah satışından elde ettiği kazanç, İsveç’in başkenti Stockholm merkezli Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü’nün (SIPRI) yıllık raporlarına da yansıyor zaten. Rapordaki önemli bulguları birlikte inceleyelim…
Enstitünün, uluslararası silah ticaretini incelediği Mart 2021 tarihli rapora göre, dünyada en fazla silah ihracatı yapan beş ülke, ABD, Fransa, Almanya, Rusya ve Çin. Bu beş ülkeden ABD, Fransa ve Almanya’nın silah ihracatı artıyor. Rusya ve Çin’in azalıyor.
ABD; yıllardır silah ihracatındaki liderliğini koruyor. Toplam silah ihracatındaki payı, 2011 - 2015 arasında yüzde 32, 2016 - 2020 arasında yüzde 37 olmuş. Salgın hastalık ekonomiyi vurmasına rağmen, bazı ülkelerin silah alımı da artmış. ABD; 2016 - 2020 arasında 96 ülkeye silah satmış. Sattığı silahın yüzde 47’sini, Ortadoğu ülkeleri almış. Silah ihracatının yüzde 24’ünü Suudi Arabistan’a yapmış. ABD; silah ihracatında ikinci sırada olan Rusya ile arasındaki farkı da açmış.
Fransa; 2016 - 2020 arasında silah ihracatını, 2011 - 2015 dönemine göre yüzde 44 artırmış. Toplam silah ihracatındaki payı yüzde 8.2 olmuş. En çok silah sattığı ülkeler Hindistan, Mısır ve Katar. Üçüne yapılan silah satışı, toplam silah satışının yüzde 59’u.
Almanya; 2016 - 2020 arasında, önceki döneme göre, silah ihracatını yüzde 21 artırmış. Bu, dünyadaki toplam silah ihracatının yüzde 5.5’ini oluşturuyor. Almanya’nın silah sattığı ülkelerin başında Güney Kore, Tunus ve Mısır geliyor.
Rusya’nın 2016 - 2020 arasında, dünya silah ihracatındaki payı yüzde 20. Bu oran, kabaca 2006 - 2010 yılları seviyesinde. Rusya’nın silah satışının düşmesinin en büyük nedeni, Hindistan’a yaptığı satışlardaki yüzde 53 oranındaki gerileme. Son dönemde Rusya, birçok devletle büyük silah satış anlaşmaları yaptığından, gelecek yıllarda silah ihracatını artıracak. Ancak birçok ülkede ABD’nin rekabetiyle karşılaşıyor.
Çin; 2016 - 2020 arasında dünyanın 5. silah ihracatçısı olmuş. İhracat rakamları, 2016 - 2020 arasında, 2011 - 2015 dönemine göre, yüzde 7.8 azalmış. Çin’in 2016 - 2020 arasında, dünya silah ihracatındaki payı yüzde 5.2, en çok ihracat yaptığı ülkeler ise Pakistan, Bangladeş ve Mısır.
ORTADOĞU EN BÜYÜK PAZAR
Türkiye’nin 2016 - 2020 arasındaki silah ithalatı, önceki döneme, yani 2011 - 2015 yıllarına göre, yüzde 59 azalmış. Bunun en büyük nedeni, ABD’nin 2019 yılında F-35 savaş uçaklarını, söz verdiği ve parasını aldığı halde Türkiye’ye teslim etmemesi. Ayrıca Türkiye’de yerli üretimin artması da ithalatın azalmasında etkili olmuş.
Ortadoğu’daki silah ithalatı, en fazla büyüdüğü dönemlerden birini yaşıyor. Ortadoğu ülkelerine yapılan silah ihracatı 2016 - 2020 arasında, önceki döneme, yani 2011- 2015 yıllarına göre, yüzde 25 artmış. En çok ithalat yapan Ortadoğu ülkeleri ise şunlar: Suudi Arabistan, Mısır ve Katar. Bölgesel rekabet, Ortadoğu ülkelerinin silah almasındaki en önemli neden. Suudi Arabistan’ın silah ithalatındaki artışın yüzde 61, Mısır’ın yüzde 136, Katar’ın yüzde 361 olması, bölgesel rekabetin, silah pazarını nasıl büyüttüğünü gösteriyor.
