Madımak Oteli’nde cehaletin katlettiği yazarlardan biri de eleştirmen Asım Bezirci’ydi. Edebiyat dünyasının saygın adlarındandı.
Edebiyat eleştirisi deyince hemen akla gelen Asım Bezirci, benim ilk ustalarımdandı. İşini çok ciddiye alan, kendi anlatımıyla “içli, alıngan, öfkeli bir yaradılışı” vardı. Özenliydi, titizdi, “Yanılmaktan, hele haksızlık etmekten ödüm kopar” derdi.
Ahmet Köklügiller, Aşina Yüzler (Toplumsal Yayıncılık, 2022) adını verdiği yeni kitabında; tanıdığı, arkadaşlık, dostluk ettiği, onları anmak için yayımladığı bu yapıtında, 168 değerli, saygın insandan biri olarak Asım Bezirci’yi de anlatıyor ve şu vurguyu yapıyor: “Yobazlar; dünyaya, sanata, edebiyata doymayan otuz altı kişiyle birlikte, 2 Temmuz 1993 günü, büyük halk ozanı, Pir Sultan Abdal’ı anma toplantısında Asım Bezirci’yi de yaktılar. Hem de güpegündüz devletin valisi, belediye başkanı, emniyet müdürü, ordu birliklerinin görev başında olduğu bir ilimizin tam ortasında, Madımak Oteli’nde...” (s. 69-70).
EDEBİYATIN KIRK AYAKLI KARINCASI
Ben, Asım Bezirci ile 1970’li yılların ortalarında tanıştım, ortak bir kitaba imza attım. Bununla onur ve kıvanç duyuyorum. Birçok anımız oldu. Bu nedenle de acım sonsuz. Bunlardan biri onun çalışkanlığını, zamana ne çok değer verdiğini gösteren ilginç bir örnektir, aklımdan çıkmaz.
Asım Abi’yle buluştuğumuz bir gün Abdullah Özkan’la görüşmek için birlikte Gözlem Yayınevi’ne gidiyoruz. Yayınevinin bulunduğu işhanına girdik. Birkaç kat çıkmamız gerekiyordu. Merdivenler yarı aydınlık. Asansör yok. Asım Abi önde, ben peşindeyim, merdivenleri çıkıyoruz.
Ama Asım Abi merdivenleri sanki koşarak çıkıyordu. Şaşırdım, merak ettim, sordum: “Abi biraz yavaş, niçin böyle hızlı çıkıyorsun? Sana yetişemiyorum!” dedim. “Bir an önce varalım, zaman yitirmeyelim” diye yanıtlamaz mı?
Öykücü, TYS Başkanı Adnan Özyalçıner’in hazırladığı Edebiyatın Kırk Ayaklı Karıncası Asım Bezirci (1. Basım, Evrensel Basım Yayın, İstanbul 2009) adlı kitapta yaşamı, yaşam mücadelesi, günlüklerinden, mektuplarından örnekler, eşi Refika Bezirci’nin duyguları, yaşadıkları, yatılı okul arkadaşı eleştirmen Fethi Naci’nin ve diğer dostlarının yazdığı anılar yer alıyor.
Özyalçıner diyor ki: “İnsanın, emeğin, emekçinin sömürülmesine karşı olan Asım Bezirci yaşamı süresince eşitçi, paylaşımcı, insana haklı bir düzenden yana oldu. Bu uğurda hem yaşamı, hem de düşünceleriyle savaşım verdi. Şimdi de kitaplarıyla bu savaşımını sürdürüyor.”
NESNEL ELEŞTİRİ
Asım Bezirci, Nurullah Ataç’ın öznel/izlenimsel eleştiri anlayışına karşı nesnel/bilimsel eleştiri çağının açılmasına, yerleşip gelişmesine öncülük etti. Ardından, bu yeni anlayışın toplumcu dünya görüşüyle temellendirilmesine çalıştı. Bu görüşün estetik kuramını oluşturmaya çaba gösterdi. Ayrıca, edebiyatımızın değişik dönemlerini, sorunlarını, olaylarını, şair ve yazarlarını ele alan deneme, eleştiri, araştırma, inceleme örnekleri verdi. Tevfik Fikret’in, Ahmet Haşim’in, Nazım Hikmet’in, Cahit Sıtkı Tarancı’nın, İlhami Bekir’in, Sabahattin Ali’nin, Orhan Veli’nin bütün şiirlerini derleyip eleştirili/açıklamalı basımlarını hazırladı, halen bu çalışmalar en önemli kaynak olarak yararlanılıyor, okunuyor.
Türk edebiyatının önde gelen dergileri olan Yeni A, Dönem, Gelecek, Sanat Emeği ve Yazko Edebiyat dergilerinin kurucuları/yöneticileri arasında yer aldı. Türkiye Yazarlar Sendikası’nın yönetim kurulunda bulundu ve 1978’den 1987’ye kadar saymanlığını yaptı. Barış Derneği Onur Kurulu üyesi oldu. 1963'te Otağ dergisinin, 1968'de Yeni Dergi’nin okurlarınca yaşayan eleştirmenlerin en beğenileni seçildi. Rıfat Ilgaz adlı çalışmasıyla 1989 Ferit Oğuz Bayır Kültür ve Sanat Ödülü’nü kazandı. 1954’ten beri yazdığı, çevirdiği, derleyip düzenlediği yayımlanmış kitaplarının sayısı 71’e ulaştı. 65 yaşında gözlerini kapadı. Ama Özyalçıner’in söylediği gibi, yapıtlarıyla savaşımını sürdürüyor.
Teşekkürler Asım Abi, seni çok özleyeceğiz...
