Acaba video ve bilgisayar oyunları hakkında okuduğumuz yazıların ne kadarı varsayımlara, ne kadarı güvenilir gözlemlere dayanıyor? Bu üzerinde durulması gereken bir soru. Soruyu ve yanıtına dair bir kısım incelemeleri değerlendiren Marjinal reklam ve tanıtım şirketi ilginç sonuçlara ulaşmış.

www.psychiatrictimes.com adlı sitenin referansından yola çıkan Marjinal ekibi “Araştırmaların yüzde sekseninde saldırganlığa dair ölçüm ve değerlendirmeler kâğıt üzerinde, yalnızca belli kutucuklara belli işaretler konularak yapılırken çok az araştırma bu ‘tahmini’ saldırgan davranışların gerçek hayatta da oluştuğunu, oluşuyorsa da bunun gerçekten ne kadarının bilgisayar oyunlarla doğrudan ilişkili olduğunu kanıtlar göstererek çözebilmiş değil” diyor. Bu önemli araştırmadan bazı alıntıları birlikte paylaşalım.

Uzman ya da değil, herkesin aynı şekilde korktuğu, “şiddet içeren video oyunları çocukları gerçek hayatta da şiddet yanlısı bireyler yapıyor” iddiası aslında verilerle desteklenen bir iddia bile değil.

Özellikle geçen yıl yayımlanan yüzlerce makalede şiddet içeren video oyunlarının saldırgan duygular, tavırlar ve algılama biçimlerine yol açtığı üzerinde duruluyordu. Bu yazıların tümü de velileri hedef alarak yazılmıştı. Oysa bu araştırmalar uzmanların sınırsız bir güvenle kullanabilecekleri veriler sunmuyor. En çok referans verilen araştırmalar, sadece tek bir video oyunuyla kısa bir süre oyun oynatılan öğrenciler üzerindeki laboratuvar deneylerinden yola çıkıyor.

Genel olarak bu son araştırmalar 8 ile 10 yaş arasındaki erkek çocukların video oyunlarını en çok oynayan grup olduğunu ortaya koyuyor (yüzde 73). Araştırma yapılan 1254 çocuktan sadece yüzde 6’sının altı aydır video oyunları oynamadığı gözlemlenmiş. Erkek çocuklar tipik olarak haftada 6-7 kez oynarken, kızlar haftada 1 kez video oyunu oynuyor. 12-14 yaş arasındaki kızların yüzde 29’unun, erkek çocuklarınsa yüzde 68’inin, aslında 17 yaşından büyükler için tasarlanmış video oyunları oynadığı da bir başka saptama. Çocuklara ve ergenlere video oyunlarını oynama nedenleri sorulduğunda yarısından çoğunun cevabı, “Yeni şeyler öğrenmeyi seviyorum” ve “Kendi dünyamı yaratmak istiyorum” olarak karşımıza çıkıyor. Erkek çocukların çoğu, kızların da yarısına yakını “dinlenmek ve gevşemek için” cevabını veriyor. Yine yarısına yakını, “öfkemi boşaltmak için” ya da “öfkeyle başa çıkabilmek için” gibi cevaplar veriyor. Duyguları kontrol etmek için video oyunları oynayan ergenler genelde şuna inanıyorlar: “Okulda günüm kötü geçmişse, eve gelince video oyunu oynuyorum; bütün sinirim geçiyor. ”Çocukların şiddet içerikli elektronik oyunları oynamalarının bir nedeni hiç şaşırtıcı olmayan, normal gelişimleriyle ilgili nedenler: İsyan, yasağa karşı duyulan merak ve kontrollü ortamda kabul edilebilir davranışların sınırlarını zorlamak. Erkek çocuklardan bir kısmı, “Neyse ki bunlar gerçekten başıma gelmeyecek, bunu bilerek oynamak güzel” derken bir kısmı da “Gerçekten oralara gitmeden bu deneyimleri yaşamayı istiyor insan” diyor. Araştırmalarda şiddet içerikli video oyunu oynayan ve saldırgan davranışlarda bulunan ergenler de saptanmış. Bu ergenlerin saldırganlık örnekleri sıklıkla karşı cinsle, yani kızlarla ilgili sorunlarından kaynaklanıyor. Bu nedenle saldırgan davranışların video oyunlarıyla doğrudan ilişkisi olduğunu söylemek zor.

Alt gruplardaki çocuklar, yani zihinsel hastalığı ya da öğrenme güçlüğü olan çocuklarla video oyunları arasındaki ilişkiyi inceleyen çok az araştırma var. Yine de araştırmalar genellikle, dikkat bozukluğu olan/hiperaktivite semptomları gösteren çocukların öfke duygularıyla baş etmek için daha çok video oyunu oynadığını gösteriyor.

mehmet@cumhuriyet.com.tr