Gazetemizin 25 Haziran “Yaşam” ekindeki Ayşen Eren yazısı, “5 Haziran, Çevre Günü” nedeniyle bu ay içinde “Ekolojik Ekonomi Avrupa Topluluğu”nca düzenlenen ve Boğaziçi Üniversitesi’nin konuk ettiği “Dokuzuncu Ekolojik Ekonomi Konferansı”, “Ekolojik Sürdürülebilirlik ve Sosyal Adalet için Sıfır Büyüme” konusunun yeniden ele alındığını bildiriyor. Bu toplantı nedeniyle, doğal kaynakların savurganca tüketilmesinin, dünyayı gelecekte karşılaşacağı tehlikelerle 1970’lerde tanıştıran Roma Kulübü’nü yeniden andık. İki ay önce İstanbul’daki bir konferansta ABD’nin eski başkan yardımcılarından Al Gore’un, insanlığın çevreyi savurgan kullanımı nedeniyle enerji ve su kaynaklarının tükenmekte olması konusundaki uyarılarını da yeniden anımsadık.

Yaşam ekinde, “Türkiye Erozyonla Mücadele Ağaçlandırma ve Doğal Varlıkları Koruma Vakfı - TEMA” kurucusu Ali Nihat Gökyiğit’in şu uyarısı da var: “Çevre devriminde çılgın tüketim ve korkunç israfa yer yok. Çevre devriminde ekonomi yeniden yapılandırılmalı. Fiyatlar, vergiler ve teşvikler çevre lehine yeniden yapılandırılmalı. Maliyetler, sosyal zararları da içermeli. Ekolojiyi merkeze alan eko-ekonomi konsepti (kavramı) hâkim olmalı.”

Roma Kulübü 1972’de yayımladığı “Ekonomik Büyümenin Sınırları” (İst. Ü. İşletme İktisadı Enstitüsü, 1978) kitabında dünya için önerilmiş olduğu halde, 1970’leri izleyen yıllarda unutulan “sıfır ekonomik büyüme” seçeneğinin yapılabileceği öne sürülmüştü, kitabın önerileri, 1970’leri izleyen yıllarda dünya ülkelerine egemen olan ve 1980’lerin sonunda Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra dünyada iyice kök salan “kapitalizm”in yarattığı gürültülü “tüketim çılgınlığı” içinde kaybolmuştur. Çünkü Anglo-Saxon kaynaklı, “Bırakınız yapsın; bırakınız geçsin!” kapitalizmi, Nihat Bey’in tanımladığı “Çılgın tüketim ve korkunç israf” olmadan yaşayamıyor. Büyük ekonomik bunalımlarla sarsılarak bir bunalımdan ötekine koşuyor; yandaşlarınca “yaşıyormuş” gibi gösteriliyor ve bize göre karşılıksız basılan büyük para miktarlarıyla (yani hızlı enflasyonlarla) “kurtarılmış şirketler” olmadan da yaşaması olanağı bulunamıyor.

Araştırmalar gösteriyor ki, doğal kaynaklardaki tükenişin sebepleri, doğaya dost olmayan üretimler, çılgın tüketim, korkunç israf ve inanılmaz nüfus artışıdır. Böyle bir tükenişe karşı, kapitalizmin en önemli savunması da “Ekonomi büyümezken ya da az büyürken, ülke insanlarının refah düzeyi yükselir mi” sorgusunda düğümlenmektedir. Oysa bilimsel çalışmalar, düşük oranlı, sıfıra yakın büyüme hızlarında, dengeli ve eşit gelir dağılımı ile bunun elde edilebileceğini kanıtlamıştır.

2010 son çeyreğinden beri, “ekonomimizi krizden kurtarmak ve fakir insanımızın refahını yükseltmek” gerekçesiyle devlet ve büyük işletmelerin büyük reklam kampanyalarıyla desteklenen ve milli gelirimizi yüzde 9 yıllık büyüme hızına, yabancı para açığımızı da yıllık yüzde 10’a yükselten hızlı ve dengesiz büyüme bir türlü yavaşlatılamıyor.

“Ekolojik Sürdürülebilirlik” konferansında, sıfır büyüme seçeneğinin yeniden anımsatılması, görüş benimsenmese de yararlı olmuştur. Bu kadar çok faziletli (yararlı) olduğu söylenen yüksek talebe dayalı yüksek büyüme hızı, o kadar da özenilecek bir şey değildir.

Bu vesile ile Roma Kulübü’nün 1972 Raporu “The Limits to Growth” yeniden okunmalıdır. Roma Kulübü’nün ünlü üyeleri, Profesör Donella ve Profesör Dennıs Meadows’ları, iş ve düşünce adamı Dr. Aurelio Peccei’yi ve öteki sosyal düşünce insanlarını da saygıyla anmalıyız.

\n\n