Merkez Bankası’nın iktisadi temellerle bağlantısı olmadan dışarıdaki yangından kaynaklandığını belirttiği ve ciddi müdahalelerine sebep olan ve olacak dolardaki bu artışın nelere mal olduğunu ve olacağını bir görelim.

1- İthalatçının maliyeti 01.08.2011 tarihine göre yüzde 10 artmıştır. İthalatçı 1 milyon dolarlık bir ithalatın bedelini ekimde ödediği takdirde yaklaşık 100 bin dolar ek külfete girmiş olacaktır.

2- Dövizle kiralama yapanların kirası 2 ayda yüzde 10 artmıştır. Kiraların enflasyon oranına göre yıllık olarak artacağı kabul edildiğinde bunun ciddi bir artış olduğu görülecektir.

3- Pahalılaşacağı için ithalatın düşeceği, ucuzlayacak ihracatın artacağı düşünüldüğünde cari işlemler açığına bu artış katkıda bulunacaktır. Ancak ihracatımızın yüzde 60’ı AB ülkelerine Avro olarak yapıldığından ve çapraz kurun düşmesi nedeniyle cari işlemlere bu açıdan katkı sınırlı kalacaktır.

4- Uzakdoğu’dan ithalat yapıp AB’ye ihracat yapanların hesabını da şöyle yapabiliriz. Örneğin; 01.08.2011’de 1 milyon dolarlık hammadde ithalatı yapan ve bununla ilgili içeride 200.000 TL’lik iç maliyeti oluşan ve yüzde 10 kârla Danimarka’ya ürün ihraç eden biri, 07.10.2011 tarihi itibarıyla yaklaşık 100 bin dolar zarar edecektir. Yani ihracattan doğan kârı yok olacaktır. Burada ithalat maliyeti değişirken ihracat fiyatı Avro olarak sabit kaldığından maliyet nedeniyle zarar doğmaktadır. Bir de Avro kurunda düşüklük nedeniyle ihracat bedeli bir miktar zarar yaratmaktadır. Bu nedenle ithalatları dolar, ihracatları Avro olanların dolar-Avro hareketlerini sıkı bir şekilde izlemeleri gerekmektedir.

5- Dolar üzerinden kredi borçları olan iş sahiplerinin borçları artmıştır. Daha çok iç piyasaya çalışanların döviz açık pozisyonlarının bulunması halinde bu dolardaki artış nedeniyle borçları yükselecektir. Bu borçları ödemek için daha fazla TL satış yapmaları gerekecektir. Bunun yanında döviz kredileri dolar cinsinden olanların ihracatları düşükse by-pass ihracatları (başkasına ait ihracatı üzerinden geçirmek) artacaktır.

6- Ülkenin dolara bağlı başta enerji ve diğer alım maliyetleri artacak ve bu artış ödemeler dengesini olumsuz yönde etkileyecektir.

7- Kur artışının devam edeceğini düşünüp forward yapan iş sahipleri, dolar alımı yapacağı veya satışını gerçekleştirdiği kuru bugünkü kurdan düşük belirlemiş ise bu vadeli işlemden zarar edecektir.

8- Dolar alacakları ve mevduatları olanlar dolar artışından yararlanacaklar ve kâr edeceklerdir.

9- Dolar artışının sürmesi halinde TCMB’nin dolar satması nedeniyle döviz rezervleri azalacaktır. (Hatırlatalım, Ali Babacan geçen gün ekonomi değerlendirmesini yaparken döviz rezervi tutmanın maliyetli bir iş olduğunu söyledi.)

10- Dolardaki artış birçok malın fiyatını arttıracak ve bu nedenle enflasyon oranı yükselecektir.

11- Dolardaki artışın sürmesi bütçe açıklarının artmasına yol açacaktır.

12- Doların artışı nedeniyle inşaat sektöründe satışlar yavaşlar ve gayrimenkul fiyatları düşer. Doların artışı süresince emlak satış reklamlarının çoğalması bunun göstergesidir.

13- Doların daha da yükseleceğini düşünen yatırımcılar, dolarlarını bozmayarak kur artışının sürmesine sebep olurlar. Bunun yanında doların artışının süreceğini, yıl sonunda 2 TL’yi aşacağını düşünenler dolara yatırım yapacaktır. Bu da kur artışının sürmesine bir nedendir.

14- Dolar alacakları daha fazla olan işletmeler daha çok vergi ödeyecekler, dolar borçları olanlar ise zarar edecek ve daha az vergi ödeyecekler, belki bu yıl vergi ödemeyeceklerdir. Bu da 2011 bütçesinde vergi gelirlerinin düşmesi demektir.

15- Ülkeden para çıkışı olacak, doğrudan sermaye yatırımları ve sıcak para girişi yavaşlayacaktır.

Doların yıl sonunda 1.85-1.90 bandında oluşması halinde 2011’de ülkemiz ciddi bir devalüasyonla karşı karşıya kalmış demektir. Bütün bunlar sıkıntılı günlerin bizi beklediğini göstermektedir. Burada yıllarca düşük kur-yüksek faizle ekonominin yönetilmesi nedeniyle zorunlu dolar fiyatının artışının daha fazla tahribat yapacağını da belirtmek zorundayız.

\n\n