Rusya’nın Ukrayna’ya saldıracağı iddiaları, bütün bölgede ve Karadeniz çevresinde gerilimi tekrar yükseltti. Bölgedeki gelişmeler, Türkiye’yi yakından ilgilendirdiğinden, Türkiye, Rusya ile Ukrayna arasında arabuluculuk teklif etti. Bu teklif, Rusya’dan kabul görmedi.

Rusya’nın Ukrayna’ya saldıracağı iddiası, “Rusya, Ukrayna’ya bu kış veya bu ilkbaharda saldıracak” diye sürekli gündeme getirilir. Bu yılın ilkbahar aylarında da bu iddialar gündeme geldi. Bu iddiaları, Ukrayna’dan ziyade, ABD ve Batı basını dillendirir. Şimdi de benzer duruma tanık oluyoruz: Rusya’nın Ukrayna’ya saldıracağı iddialarını önce ABD basını, sonra ABD yönetimi dile getirdi. Ukrayna yönetimi ve basınının tutumu ise daha ılımlı. Oysa gerçek bir saldırı durumunda, bunun tam tersinin olması beklenirdi.

Rusya’nın Ukrayna’yla çatışma ihtimali, elbette var. 2014’te Ukrayna’da Batı yanlılarının düzenlediği ihtilalin ardından Rusya, kendisi açısından büyük önem taşıyan Ukrayna’nın Kırım Yarımadası’nı ele geçirmiş, kısa süre sonra, Ukrayna’nın doğusunda, Rus yanlısı ayrılıkçı eğilimlerin güçlü olduğu Donbas bölgesinde, Rus yanlısı ayrılıkçılar, Rusya’dan aldıkları destekle, Ukrayna yönetimine isyan bayrağı açmıştı. Donbas’ta iki il merkezi, ayrılıkçıların denetiminde. Burada Ukrayna, asker-sivil toplam 14 bin insanını kaybetti. Rus saldırısı ihtimali konusunda Ukraynalı yetkililer, şimdiye dek, iki yöne işaret ediyordu: 

1- Rusya’nın ilhak ettiği Kırım Yarımadası ile Rusya arasında kara bağlantısı olmadığından, Rusya’nın Azak Denizi sahilinde ilerleyip Kırım’la kara bağlantısı kurması. 

2- Ukrayna, Kırım’a su sevkiyatını durdurduğu ve Kırım’da su sıkıntısı başladığından, Rusya’nın eskiden Kırım’a su sevkiyatında kullanılan Kırım Kanalı’nı ele geçirmek için kısmi bir operasyon yapması. 

Son zamanlarda, Ukrayna’ya Belarus üzerinden de saldırı ihtimalinden bahsediliyor. Belarus, geçen yıldan beri Batı’nın yaptırımları nedeniyle, Rusya’ya yanaştı. Rus askerlerini topraklarına kabule başladı. Böylelikle, Ukrayna’nın Rusya’yla 2 bin kilometrelik sınırına ek olarak, başkent Kiev’in hemen kuzeyinden geçen 1000 kilometrelik Belarus sınırına da Rus askerlerinin yerleşmesi gündeme geldi. Bu da Ukrayna’nın kendisini Rusya karşısında çok daha güvensiz hissetmesine neden oldu. Fakat acil bir saldırıdan bahsedenler, Ukrayna’dan ziyade ABD. ABD’nin bu vesileyle bölgeye yerleşme ihtimali, daha gerçekçi.

TÜRKİYE’NİN ARABULUCULUĞU

Türkiye, bu sorunlu bölgede, şimdiye kadar, hem Rusya hem de Ukrayna’yla iyi ilişkiler sürdürmeyi başardı.  Kırım’ın ilhakını tanımadı. Kırım’ın ilhakını Çin bile tanımadı. Fakat Batı’nın Kırım nedeniyle Rusya’ya uyguladığı yaptırımlara da katılmadı. Ancak, arabuluculuk teklifine, Ukrayna olumlu, Rusya mesafeli yaklaştı.  

Bir kere Rusya, Kırım’ı kendi toprağı sayıyor. Hiç kimseyle bu konuyu müzakereye yanaşmıyor. İkincisi, Donbas’taki ayrılıkçılara Rusya destek veriyor fakat kendisini bu çatışmanın tarafı olarak görmüyor. Kiev’e, “Sizin muhatabınız Donbas’taki yönetimlerdir” diyor, oradaki ayrılıkçı grupları muhatap almasını öneriyor. 

ÇÖZÜM UKRAYNA’DAN ÖTEDE

Rusya’nın, Türkiye’nin Donbas konusunda arabuluculuk teklifini reddetmesi, bu nedenle şaşırtıcı değil. Ayrıca Rusya, Ukrayna’yla sorunları konusunda Ukrayna’yı değil, ABD’yi muhatabı olarak görüyor. ABD’nin, Rusya’yı kuşatmak için Ukrayna’yı kullandığını düşünüyor. Putin’in geçen hafta, Ukrayna’nın NATO üyesi yapılmayacağı konusunda NATO’dan yazılı güvence istemesi de buna işaret ediyor. Rusya, kendini dünya gücü olarak gördüğünden, Ukrayna’yı kendine denk görmüyor. Bu çerçevede, bölgedeki krizin Rusya ve ABD arasında yapılacak görüşmelerle çözülmesi, daha yüksek bir olasılık.

DENİZ BERKTAY