Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde 1. sınıfta “istatistik” dersimize, Devlet İstatistik Genel Müdürü Şefik İnan gelirdi. Hiç unutmuyorum! İlk derse geldiğinde, bizlere ilk sözleri şöyle olmuştu:
“Arkadaşlar! Ben bu derste, sizlere bilimsel yalan söylemeyi öğreteceğim! Örneğin: Bir ülkede nüfusun yarısı kişi başına bir tavuk, öteki yarısı kişi başına bir ekmek yiyorsa, istatistiğe göre, demek ki o ülkede nüfus başına yarım tavuk, yarım ekmek düşüyordur!”
Ama daha tehlikeli olanı, siyasal iktidarın baskısıyla “bilimsel yalan” değil, istatistikte “siyasal yalan” söyletmektir!

***

6 Ekim 2018: Eylül ayı enflasyon rakamları 3 Ekim’de açıklanmıştı. Uzun yıllar Türkiye İstatistik Kurumu’nda (TÜİK) enflasyonu hesaplayan birimin başında bulunan Başkan Yardımcısı Enver Taştı bu açıklamadan 3 gün sonra görevden alındı.
Yerine, “Cak Cukçu Damat Paşa’nın”, Enerji Bakanlığı döneminde birlikte çalıştığı Yinal Yağan getirildi. TÜİK kulislerinde, “görev değişikliğinin nedeninin, artan zamlarla, son 15 yılın rekorunu kıran yüksek enflasyonu doğru yansıtmak olduğu” konuşuluyor!
Son yıllarda, TÜİK’in açıkladığı enflasyon rakamları, tıpkı istihdam oranları gibi inandırıcı bulunmuyor. TÜİK, 3 Ekim’de, eylül ayı enflasyonunu yüzde 6.3, yıllık yüzde 24.52 seviyesinde açıkladı. Oysa Cak Cukçu Damat Paşa’nın, “Yeni Ekonomi Programı’ndaki (YEP)” enflasyon beklentisi yüzde 20.8’di...

***

6 Temmuz 2019: AKP Reis-i Umumisi, Reis-i Cumhur ve Cak Cukçu Damat Paşa, “fiyat istikrarını sağlamaya odaklı para siyasasını, yasa gereğince bağımsız uygulamayla sürdüreceğini” söyleyen TC Merkez Bankası Başkanı Murat Çetinkaya’nın da istifasını istediler.
Çetinkaya istifa etmeyince, Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle görevden alındı, yerine yardımcısı Murat Uysal atandı!

***

Doğru söyleyeni dokuz köyden kovmazlar mı?

***

Cak Cukçu Damat Paşa, “2020 için 9.8 olarak konulan enflasyon hedefini yüzde 8.5 olarak değiştirdik...” dedi!
Geleceği bırakıp geçen yılın eylül ayı ile bu yılın eylül ayı arasındaki bazı gıda maddelerindeki fiyat artışlarına -yüzde olarak- göz atalım…
Peynir 61, makarna 58, pirinç 50, domates 40.4, nohut 34.6, yumurta 33.3, tereyağı 26.8, biber 25, salatalık 24.6, ayçiçeği yağı 18.1, havuç 16, süt 14, salça 12.5, yoğurt 9.24, dana eti 7.18... Simit 1.25 TL’den 1.50’ye çıktı...
Vatandaş artık alışverişini “kiloyla” değil “gramla” yapıyor.
Cak Cukçu Damat Paşa’nın “enflasyonda indirim olacak” dediği gün, elektriğe yüzde 14.98 oranında zam yapılmıştı. Gıda dışındaki öteki zamlara göz atalım:
Yalnız eylülde -yüzde- olarak giyim ve ayakkabıda 2.13, alkollü içkilerde yüzde 1.79 (8 aylık içki fiyat artışları yüzde 43.86) olmuştu! Son 3 ayda elektrik ve doğalgaza yüzde 30 zam yapılırken otoyol, tren ve posta ücretlerine ise zam gelmedi mi?

***

20 Nisan Sözcü: “İş bulma umudunu kaybedip iş aramayı bırakan, ancak çalışmaya hazır bekleyenler de dahil, sayları 7 milyona dayanan işsizler dünyadaki 142 ülkeyi sollayarak, dünyanın en kalabalık 103’üncü ülkesi nüfusuna ulaştı.”
17 Temmuz Cumhuriyet: “Ekonomik kriz, emekçileri vuruyor. Mevsim etkisinden arındırılmış işsiz sayısı 4.5 milyona dayandı. İstihdam, Ağustos 2018 Nisan-2019 arasında 1 milyon 119 bin azaldı. Genç işsizliği 6.9 artarak yüzde 25.5’e yükseldi.”
16 Ekim Cumhuriyet: “İşsiz sayısı 1 milyon 65 bin kişi arttı. Mevsim etkisinden arındırılmış işsizlik oranı 0.3 puan artarak yüzde 14.3 oldu. Bu 2005 bazlı veri, tarihin en yükseği oldu. Üniversite mezunlarında işsizlik oranı, yüzde 13.3’ten yüzde 14.2’ye çıktı.”

***

29 Haziran Cumhuriyet: “Brüt dış borç 2019’un ilk 3 ayında 8.2 milyar dolar artarak, 453 milyar dolara yükselirken dış borcun milli gelire oranı yüzde 60.6 ile tüm zamanların rekorunu kırdı.”
8 Ekim Sözcü: “9 ayda 80 bin 769 işyeri kapandı...”
14 Ekim Cumhuriyet: “Batıkta büyük satış. Varlık yönetim şirketlerindeki dosya sayısı 4 milyona yükseldi. Bankaların ilk dokuz ayda, varlık yönetim şirketlerine sattığı, batık kredilerin toplamı 8 milyar TL’yi aştı.”

***

İngilizce “stagnation (durgunluk)” ve “inflation (fiyat artışı)” sözcüklerinin kısaltılarak, 1970’te birleştirilmesinden ekonomide “işsizlik artarken fiyatların hızla yükseldiği” anlamında “stagflasyon” sözcüğü üretildi.
Türkçeye bu sözcüğü Cak Cukçu Damat Paşa’nın “palavrasyon ekonomisi” olarak çevirebilir miyiz?

***

Muhalefet bu durumdan memnun olmalı ki, yandaş gazeteler gibi çıt çıkarmıyor!