Amerikalı siyaset bilimci Samuel Huntington’ın Medeniyetler Çatışması başlıklı kitabı, yayımlandığı

1996 yılından itibaren yeni dünya düzenine ilişkin ciddi tartışmaların ateşleyicisi oldu.

Huntington’a göre soğuk savaşın sona ermesinin ardından ortaya çıkan yeni iklim hiç de Batı’nın ilk öngörülerindeki gibi değildi. Batı geriliyordu, başta Çin olmak üzere Asya yeni dönemin motor gücü olma yolundaydı. Onun cümleleriyle söylemek gerekirse, “Batı’nın varlığını sürdürebilmesi Amerikalıların Batılı kimliklerini vurgulamalarına, Batılıların medeniyetlerini evrensel değil, kendi türünde biricik olarak görmelerine, Batılı olmayan toplumlardan gelen tehditlere karşı koruma ve medeniyetlerini yenileyebilmelerine bağlıdır.”

Huntington, yaşadığı ülkenin çıkarlarını da dikkate alarak olasılıkları ve yapılması gerekenleri sıralıyor. Batı dışındaki dünyada pek çok “fay hattı” olduğunu vurguluyor, bunlara karşı Batı’nın izleyeceği politikaların küresel dengeleri etkileyeceğine dikkat çekiyor.

Bu köşenin diliyle yorumlamak gerekirse, Asya ve Afrika’da yaşanan pek çok sorun, kullanım biçimine göre “fay dalı” da olabilir “faydalı” da...

***

Huntington, 20. yüzyılı irdelerken kişilerden çok söz etmemiş. Böyle bir anlatım geleneği yok. Ancak “Kemalizm” başlığı altında Mustafa Kemal Atatürk’ün izlediği yola öteki ülkelere olan etkileriyle birlikte 8 sayfa ayırmış. (Sayfa 97-105)

Yine Atatürk eksenli başladığı ayrı bir Türkiye bölümü de 10 sayfa (205-215). Bu bölümün son iki cümlesi şöyle:

“Bir köprü iki katı varlığı birbirine bağlamakla birlikte bu varlıkların ikisi de olmayan suni bir yaratıdır. Türkiye’nin liderleri kendi ülkelerini bir köprü olarak adlandırırken aslında bu ülkenin bir bölünmüş ülke olduğunu yumuşak bir dille onaylamış oluyorlar.”

Bu yaklaşımların her biri ayrı yazı konusu olabilir. Burada irdelemek istediğimiz, “İslam: Kenetlenmeden yoksun bilinç” başlıklı bölümün son cümleleri.

Huntington şöyle diyor:

“Laiklik ve demokraside Batı’nın iyi ve kötü yanlarını yaşayıp görmüş olan Türkiye, İslama liderlik etme vasfını kazanmış olabilir. Ama bunu yapabilmek için Atatürk’ün mirasını reddetmek zorunda kalacaktır. Böyle bir hamle aynı zamanda, Atatürk kalibresinde bir lideri, Türkiye’yi bölünmüş bir ülke olmaktan çıkarıp çekirdek bir devlet haline getirmek için gerekli siyasal ve dinsel meşruluğu kendisinde toplamış olan bir lideri gerektirir.” (Sayfa 264)

Kitabın tam metninin Okuyan Us Yayınları tarafından Türkçeye çevrildiği 2002 yılında yukarıdaki paragraf nasıl yorumlanmıştı, bugün nasıl yorumlanabilir?

İktidarın uygulamaları, Başbakan’ın danışmanlarının ve çalıştığı kadroların bakış açıları dikkate alındığında şu söylenebilir:

Bugün böyle bir heves var.

Haltington, çok affedersiniz Huntington tipi küresel bakışların, bu hevese doping olduğu da söylenebilir.

Bize göre buradaki doğru cümle şu:

Atatürk’ü yok etmeden, Türkiye’yi ne yaparsanız yapın dönüştüremezsiniz.

***

Görünen o ki, herkes bunun farkında.

Herkes, Atatürk’ün toplumun içinde sökülüp atılamaz bir yere, değere sahip olduğunun da farkında.

Bu anlamda Atatürk hiçbir siyasi hareketin tekelinde değildir.

Ancak heves sahiplerinin bu anlamda en büyük hedefi CHP’dir. O nedenle Türkiye’nin sorunlarını çözmeden önce CHP’yi çözmek istiyorlar.

Tarihten gelen gücü, destekleyenlerin ve desteklemeyenlerin biçtiği rol itibarıyla CHP, muhalefette bile Türkiye’nin bugününden ve geleceğinden sorumlu tutulmaktadır.

Sorumluluk, taşınırsa güç, taşınmazsa yük olur.

Huntington pek çok Amerikan kuruluşunda da çalışmış bir kişi olarak elbette kendi ülkesinin penceresinden bakacak.

Gelinen noktada Türkiye’ye ve dünyaya Türkiye penceresinden bakacak en büyük, en etkili siyasal güç CHP’dir.

CHP nerede olursa olsun ülke yönetiminden sorumlu tutuluyor dedik ama artık asıl olması gereken yer iktidardır.

Bunun için muhtaç olduğu kudret, halkta ve Atatürk’ün mirasında mevcuttur.