Yazarlar Günün Köşe Yazıları Spor Konuk Yaşam Tüm Yazarlar
ABD Ortaklarını Neden Değiştirdi?
ABD soğuk savaşın sona ermesinden önce Türkiye’de Ortadoğu politikasını askerlere, bürokrasiye ve sermaye çevrelerine dayanarak yürütmüştür.
\n12 Eylül 1980 askeri darbesi arkasından Turgut Özal’la birlikte, bu politika fazla değişmeden sürdü.
\nÖzalcılık, dışa açılma ve liberalleşme ABD’nin işine yarıyordu. Ancak, askerlerle işler istendiği gibi gitmiyordu;
\n- 1990, 1991 Körfez krizinde askerler Özal’a rağmen ABD’nin Irak ve Kuveyt operasyonlarına karşı çıkmaya başladılar. Özal’ın gücü artık yeterli değildi.
\n- Ordu içinde bazı komutanlar ABD ve NATO’nun planları dışında inisiyatif alıyorlardı.
\n- Erbakan’ın tasfiyesi sürecinde ABD’nin politikasına uyum göstermişlerdi; ancak Ortadoğu politikasında eleştirel bakanlar vardı.
\n- 2000’e gelindiğinde kimi üst ordu komutanları açık açık “Asya büyükleri ile de ilişkiler geliştirilerek denge politikasına gitmek gerekir” demeye başladılar. (*)
\nKısacası ABD artık TSK’den memnun değildi; TSK, ABD’nin yeni Ortadoğu politikasına gereken desteği vermiyordu.
\n- Eski yıllarda ABD ile yakın işbirliği yapan bürokrasi de eski etkisini kaybetmişti. Çünkü Özal döneminde başlayan süreçle birlikte özel sektörün ve uluslararası sermayenin öne çıkması bu sonucu doğurmuştu.
\nKuvvetli destek gerekiyor
\nOysa ABD ve bazı AB büyüklerinin, yeni Ortadoğu politikalarına güçlü destek verecek bir yönetime gereksinimleri vardı.
\nABD olaya pratik bakar ve doğal olarak ulaşmak istediği hedefler için, en yararlı yerel ortakları bulmaya çalışır.
\nBaşbakan Erdoğan, Haziran 2012’de yaptığı bir açıklamada, “Türkiye’de NATO’ya karşı çıkanlar iktidar olamadılar” diyerek, bunu dolaylı yoldan ifade etmiş oldu.
\nSaadet Partisi Genel Başkanı Numan Kurtulmuş 15 Temmuz 2009’da TGRT’deki bir programda; REFAHYOL’un eski genel başkan yardımcısı rahmetli Bahri Zengin 7 Şubat 2009’da ART’de Hulki Cevizoğlu’nun programında şunları ifade ettiler: “Refah Partisi üst yönetiminde 1995-1997 yıllarında iki görüş tartışıldı; ABD ile işbirliği yapalım diyenler ile buna karşı çıkanlar farklı görüşlerini ortaya koymuşlardır”.
\nŞevket Kazan 2011 yılı içinde 5-6 televizyon programında benzer görüşleri ifade etti.
\nABD ile işbirliğine taraftar olanlar 28 Şubat süreci ile yavaş yavaş etkinliklerini artırdılar.
\nCHP’nin ikilemi
\nYaşam tarzı ve dünya görüşü olarak Batılı değerlere yakın CHP’nin, “ABD’nin Ortadoğu politikası konusundaki tereddütleri” parti içinde çelişkiler yarattı. Bu çelişki belki de kaçınılmazdı.
\n- ABD (ve Batı’nın) Ortadoğu politikalarına destek vermek, Batılı değerlere uymamasına rağmen onun çıkarı ile örtüşüyordu.
\n- Öte yandan Ortadoğu’ya yaklaşmak ve onun bir parçası olmak, Türkiye’nin Batılı değerlerden uzaklaşması sonucunu doğuruyordu. Oysa yeni kurulan AKP için böyle bir çelişki yoktu;
\n- Hem Batı ile işbirliği yapılabilir,
\n- Hem de Ortadoğu’nun İslami değerleri ile bütünleşebilirdi.
\nFikriyatta, felsefi boyutta ve reel politikada, 200 yıldır süregelen çatışma, somut çıkarlara dayalı olarak, Batı ile ilk defa örtüşüyordu.
\n- İslami yapılanmayı savunanlar açısından, “Batı’nın Ortadoğu politikalarına uyum sağlamak”;
\n- Aynı zamanda Ortadoğu’nun İslami düzeni ile bütünleşmek;
\nAKP ve CHP’nin bu konulardaki farklılığına rağmen her ikisi de, “mevcut işleyen küresel sisteme uyum sağlamış partilerdir”.
\n1960’lı yılların sonunda TİP, 1990’lı yıllarda Erbakan (ve Refah Partisi) küresel düzene parlamento içindeki partiler olarak karşı çıktıkları için tasfiye edilmişlerdir.
\nBunlar benim, bir bilim insanı olarak nesnel tespitlerimdir; kendi görüşlerim kuşkusuz ayrı bir şeydir.
\n(*) Hayatım Avrupa dizisinin beşinci cildi içinde yüz sayfalık bir bölüm bu konuya ayrılmıştır.
\n“Avrupa’nın Askerle Kavgası”, E. Manisalı, Cumhuriyet Kitapları, 2009
\n\nYazarın Son Yazıları Tüm Yazıları
Günün Köşe Yazıları
Video Haberler
-
Alfa Romeo'nun ilk elektrikli modeli: Junior Elettrica
-
'Kayyum atamaları, hukuksuzluk ve kontrollü kaos'
-
AKP’de kongre öncesi hazırlığı devam ediyor: Prof. Kalay
-
Emeklilerin Gözü Bayram İkramiyesinde: Beklentiler Karşı
-
Hutbelerde Bunlara Dikkat Edin!
-
Ekonomist Atilla Özkan'dan Şok Eden Enflasyon Yorumu!
-
Trump döneminde ABD ve dünya nereye gidiyor?
-
Yurttaşın Ekonomi Çığlığı:
-
'Erken kaos bekliyorum' Fatih Ergin açıkladı!
-
Türkiye’de siyasi ve toplumsal baskı artıyor
En Çok Okunan Haberler
-
Cübbeli Ahmet'ten 'çakarlı araç' savunması
-
Mansur Yavaş Cumhurbaşkanlığı seçim anketini paylaştı
-
'İmralı' sürecinde amaç açığa çıktı!
-
Saray'dan çok konuşulacak 'Yavaş' çıkışı
-
Edip Akbayram hayatını kaybetti
-
Ayşe Barım'ı tahliye eden hakim hakkında flaş gelişme
-
ABD'de aşağılanan Zelenski aradığını orada buldu
-
Edip Akbayram'dan kötü haber
-
Tüm kredi kartlarında limitler değişiyor!
-
İddia: Bahçeli'den, Demirtaş'a telefon