Son on günde üç komşumuz; Suriye, İran ve Rusya’da halk, “demokratik hakları” için sandık başına gitti. Her üç oylama, geride tartışmalar, söylentiler, kuşkular bıraktı. Önce Suriye’den başlayalım.

BM Güvenlik Kurulu’ndaki oylamada Devlet Başkanı Beşşar Esad karşıtı karar tasarısını Rusya ve Çin veto etti. Biraz yumuşatılmış bir başka tasarı 16 Şubat’ta 193 üyeli Genel Kurul’da 12 hayır ve 17 çekimsere karşı 137 oyla kabul edildi. Kararda “Esad’ın halka uyguladığı şiddetin sona ermesi, yönetim karşıtları ile görüşmeler yapılması” öneriliyordu.

Türkiye’nin de aralarında bulunduğu, kendilerine “Suriye’nin Dostları” dedikleri 69 ülkenin temsilcileri 24 Şubat’ta Tunus’ta buluştu. İkinci toplantının bu ay içinde İstanbul’da, sonrasında Paris’te yapılması kararlaştırıldı. Esad karşıtı “Suriye Ulusal Kurulu” halkın temsilcilerinden biri olarak tanındı.

26 Şubat’taki “halkoylamasında” Suriye’de Esad yönetiminin hazırladığı yeni anayasa yüzde 89.4’le kabul edildi. Sandık başlarında “seçmen kütüğü” olmadığı, yalnızca “kimlikleri” gösterilerek oy atıldığı için aynı kişinin birden fazla oy kullanımının denetimi yapılmıyordu.

1982 halkoylamasında Kenan Evren’in anayasası da Türk halkının yüzde 91.4 oranınca kabul görmüştü. Ama 30 yıl sonra Evren yargılanıyor!

Yeni anayasa “Baas Partisi’nin ülke ve halkın önderi olduğu” maddesi ile “tek parti” olgusunu ortadan kaldırıyor, üç ay sonra çok partili bir seçimin önünü açıyor. Devlet başkanlığı (7+7) yıl olarak sınırlanmakla birlikte, 11 yıldır iktidarda olan Esad’ın yeniden seçimi engellenmiyor.

Dış dünya, İran’da pazar günkü seçimlere “petrol” ve “nükleer bomba yapımı” gözüyle bakarken, komşudaki halk ise dinsel önder Ayetullah Ali Hamaney ile Cumhurbaşkanı Mahmut Ahmedinejad arasındaki “anlaşmazlığın oransal boyutunu” ortaya çıkarmak için oy kullandı.

2009 cumhurbaşkanlığı seçiminde “dinsel yönetime” karşı ayaklanmalar yaşanmış, kan dökülmüş, tutuklamalar olmuştu. Karşıtların seçime katılmayışı ile oy kullanım oranı yüzde 51’de kalmıştı.

Bu nedenle dinsel önder Hamaney’in bu kez yaptığı “Sabah kullanılan oy daha faziletli olur” çağrısı ile halk 9. dönem vekillerini seçmek üzere sandığa gitti. 290 milletvekilliği için 3.444 aday yarıştı. Birinci turu 225 milletvekili geçti. En çok oy alan 130 aday 65 sandalye için iki ay sonra yeniden yarışacak.

Başkent Tahran’da 30 milletvekilinden ancak 5’i ilk elemeyi geçebildi. Bu durum bile başkentteki siyasal çekişmenin boyutunu yansıtan ilginç bir gösterge oldu. İlk verilere göre ön elemede dinciler 97, Ahmedinejad yanlıları, liberaller ve ortada olanlar toplamda 92 sandalye kazandılar.

Bazılarının yine katılmadığı bu seçimde “boykotçular” hezimet yaşadılar. Gelecek yıl sonuna doğru yapılacak cumhurbaşkanlığı seçiminde dincilerin temsilcisi İslami Şûra Meclisi Başkanı ve İran’da nükleer silah yapımı görüşmelerini de yürüten Ali Laricani, Ahmedinejad’ın karşısında güç kazandı. Ahmedinejad’ın kız kardeşi Pervin bile seçimi kazanamayınca “hile karıştı” itirazı yaptı.

Seçimin yapıldığının ertesi günü Vaşington’da Beyaz Saray’da ABD Başkanı Barack Husein Obama, İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu ile İran’ın nükleer silah yapımı konusunu görüştü.

Görüşmeden sonra Obama “İran’ın nükleer silah üretimini diplomasiyle çözemezsek, güç kullanmakta tereddüt etmeyeceğiz” dedi. Netanyahu’nun da İran nükleer silah merkezlerine karşı kullanmak üzere Obama’dan 15 m. kalınlığındaki betonarme sığınakları da delecek güçte füzeler istediği öne sürüldü.

Avrupa Birliği’nin, uyguladığı yaptırımlar, İran’ın “petrol” silahı ile bumerang gibi geri tepti. AB, akaryakıt fiyatlarının tırmanması üzerine, bu seçim sonuçları ile daha da karanlık günlere gebe olunacağından kaygı duyuyor.

Rusya’da Bir İskambil Kâğıdı!

Rusya Federasyonu’nda pazar günü yapılan cumhurbaşkanlığı seçimi bana iskambil kâğıdındaki resimli kişileri anımsattı. Hani, papazı, kızı, valeyi, jokeri ters çevirseniz de yine aynı görüntüyle karşılaşırsınız ya...

Rusya’da Vladimir Putin de aynısı… Önce 2000-8 yılları arasında iki dönem yaptığı devlet başkanlığı görevini, adamı Dimitri Medvedev’e “hülle” ile dört yıllığına devretti. Onun yerine başbakanlık yaptıktan sonra pazar günü iskambil kâğıdındaki görüntü ile yeniden devlet başkanı seçildi.

Seçime 5 aday katıldı. Dünya coğrafyasında yatay ve uzun bir konumu olan Rusya’daki 10 saat dilimi nedeniyle seçim 22 saat sürdü. Bir anlamda, doğu uçta seçim bittiğinde insanlar yataklarına girip uyurlarken, batıda yeni uyanan halk sandık başına gitmeye hazırlanıyordu.

700 yabancı gözlemcinin izlediği seçimlere hile karıştırılmaması için Putin 600 milyon dolarlık harcama ile kameralar koydurmuştu. Yine de seçimlere bolca hile karıştırıldığı yerli ve yabancı basında yer aldı.

Yüzde 63’lük bir katılımın gerçekleştiği seçimde Putin resmi açıklamaya göre birinci elemede oyların yüzde 64’ünü, karşıtlarına göre yüzde 50’sini aldı. En yakın rakibi oylarını iki kat arttıran Komünist Partisi Başkanı Gennady Zuganov ise yüzde 17 oy topladı.

Seçim sonucu açıklandığında Medvedev ile birlikte halkın önüne çıkan “haşin erkek” Putin’in “Kazanacağız demiştik, kazandık” derken duygusallaştığı, bir “kadın” gibi ağladığı o güne damgasını bastı.

Yabancı basın Putin “Muharebeyi kazandı ama savaşı yitirdi” derken bazı gözlemciler de “Rus halkı artık siyasal istikrardan başka, ekonomik durgunluktan çıkmak istiyor” yorumunu yaptı. Bu yorum, gücünü yitirmeye başlayan Putin’in başının üzerinde artık “Demokles’in kılıcının asıldığı” görüşünü güçlendirdi.

***

Bu durumda Putin 71 yaşına geldiğinde 2024’te Kremlin’e veda edecek. Suriye’de yeni anayasa tam uygulanırsa Esad ise 2028’e kadar iktidarını koruyacak. Eğer gelecek yıl Laricani seçilirse o da 2023’e kadar devlet başkanı olacak, demektir. Türkiye’de, sağlık durumu elverdiği ve Çankaya’ya çıktığı takdirde Recep Tayyip Erdoğan 2024’e kadar Cumhurbaşkanlığı’nı koruyacak. Dünyaya, komşularımıza ve Türkiye’ye hayırlısı olsun!