8.2 milyar insanız bu garip gezegende... Herkesin derdi ayrı, beklentisi farklı. Yaşadığı coğrafya belirleyici büyük ölçüde... Tabii ne şekilde ve nasıl bir iktidar tarafından yönetildiği de... Tabii yaşadığı ülke üzerinde kimlerin nasıl bir oyun kurguladığı da... Anlayacağımız kendi yaşamımızda iplerin hepsi ne yazık ki kendi elimizde olamıyor.
2024’ün son günleri... 21. yüzyılın ilk çeyreğini bitirip ikinci çeyreğine geçiyor olacağız. Bizi ne bekliyor? Önümüzü biraz daha net görebilecek miyiz? Sosyal politikacıların vurguladığı gibi çoklu krizler dönemindeyiz. Ve ne kadar süreceği belli değil. Yakın geleceği biraz daha iyi görebilmek için ise büyük resmi ortaya koymakta fayda var...
Küresel toplam GSYİH 110 trilyon dolara ulaşırken eşitsizlikler artıyor, büyük çoğunluğun yaşam standartları erozyona uğruyor. Daha kötüsü, dünya ekonomisi büyümeyi, yeniliği ve yatırımı engelleyebilecek, politik ve sosyal istikrarsızlığı tetikleyebilecek güçlü karşı rüzgârlarla karşı karşıya.
Gazze-İsrail; Rusya-Ukrayna savaşları hâlâ sürüyor nasıl evrileceği belli olmadan... Suriye kazanı hâlâ kaynıyor; İran patlamaya hazır bomba... Avrupa’nın en büyük ekonomileri olan Fransa ve Almanya’da hükümetler çöktü ve Avrupa Birliği’ni siyasi liderlikten yoksun bıraktı. Donald Trump’ın ikinci başkanlık dönemi dünya dengelerini değiştirebilecek gelişmelere gebe. Bu arada, Çin, İran, Kuzey Kore ve Rusya’dan oluşan bir “eksen” Batı’nın egemen olduğu uluslararası düzene meydan okumaya çalışıyor. Güney Kore başkanının ani sıkıyönetim ilanı ve bunun hızla tersine çevrilmesi; Suriye’de Esad rejiminin bir anda düğmeye basılarak 12 gün gibi kısa sürede çöküşü jeopolitik ve politik oynaklığı ortaya koyması açısından önemli.
Çevre ve iklim sorunlarının arttığı ve bunun beraberinde getirdiği sağlık, kuraklık, göç dalgaları gibi yeni problemlere uluslararası kurumların ve de ülkelerin çözümler üretmekten yoksun olduğu bir dönemin içindeyiz. Demokrasiler zayıflıyor, güven azalıyor, popülist liderler ve onların popülist politikaları ortalığa dökülüyor...
Yeni pandemiler her an karşımıza çıkabilir. Halk sağlığı uzmanlarının en çok endişe duyduğu üç bulaşıcı hastalık sıtma (bir parazit), HIV (bir virüs) ve tüberküloz (bir bakteri) yüzünden hâlâ her yıl yaklaşık 2 milyon insan yaşamını kaybediyor.
Tüm bunlara karşın yeşil teknolojilerden yapay zekâya (YZ), robotikten kuantum bilgisayarlara kadar birçok alanda çok önemli gelişmeler yaşandığına tanık olduk. Bu ilerlemeler önümüzdeki yıllarda farklı gelişmelere kapı açma ve hayatımızı kökten değiştirme potansiyeline sahip. Üretken yapay zekâ kısa sürede yeteneklerini geliştirerek insanlarla yarışmaya, bazı karar verme süreçlerinde daha iyi sonuçlar vermeye başladı. Bununla birlikte YZ’nin sanal kopyalarımızı oluşturması, kişiliğimizi kopyalaması ve Nobel Ödülü almaya yetecek düzeyde çalışmalar yapması bile tartışılmaya başlandı. Üretken YZ’nin durdurulamayan gelişimi, etik kullanım tartışmalarının da artarak sürmesine yol açıyor.
Malzeme biliminde de çok önemli gelişmeler yaşanıyor. Bilim insanları karbondioksiti yenilenebilir plastiğe dönüştürebilecek teknolojileri geliştirme peşindeler. Lityum ion pillerin yerini alacak olan sodyum ion pillerdeki gelişme daha sürdürülebilir ve uygun maliyetli bir enerji geleceğinin önünü açma potansiyeli taşıyor. Tıptaki gelişmeler ölümsüzlüğün bulunmasına kadar gidiyor neredeyse...
Bilim ve teknoloji önümüzdeki dönemin belirleyicisi. Kim, hangi ülke ipi geçerse kazanacak...
2024’ün son günleri... Ülke olarak karamsarız. Açıklanan asgari ücret, toplumun büyük çoğunluğunun önüne farklı hedef koyamadan açlık sınırında günü kurtarmaya çalışacağının habercisi.
Şunu unutmayalım: Politikalarını kendi halkının refahını gözetmeden belirleyen ülkeler, toplumlarının önüne doğru hedefleri koyamayan ve o hedeflere ilerlenecek yolları sunamayan ülkeler kendilerini geleceğe hazırlayamazlar. Hedefsiz toplumlar kırılgan olur.
Umarız 2024’ü bitirirken bunları bir anımsatalım dedik. Hepinize mutlu bir 2025...
