Kalan Müzik’ten çıkan “İstanbul 1925 Şarkıları” albümündeki çoğu şarkıyı unutmadım, fakat Deniz Kızı’nın Kanuni Artaki eşliğinde söylediği “Daktilo” şarkısını hiç unutmadım. “Yasakmeyve” şiir dergisinin 50. sayısında artık üretilmeyen daktiloya bir saygı duruşu gerçekleştirildi, ben de törende hazır bulundum.

Bu yazı pek çok şeyi bir arada söylemek istediği için birazdan tıknefes olabilir, baştan haber vereyim! Almanya’ya göçün 50. yılı etkinlikleri nedeniyle pek çok haber okuyoruz. Yine trenler kalkıyor Sirkeci’den, yine Ruhi Su’nun “El kapıları/ kölelik kapıları” dediği türkü dilimizin ucuna geliyor. Ben yine çocukluktan gençliğe geçiyorum, babam yine altı çocuklu bir genç adam. 1972 yazında Nürnberg’de birlikte bira içiyoruz. Sonra bir yıl öncesine dönüyorum.

Oto tamircisi babam işlerinin bozulması nedeniyle Almanya treninin yolcuları arasına katılıyor. Nürnberg’e gidiyor. İzinli geldiği ilk yıl da bana beyaz, kapaklı, küçük bir daktilo getiriyor. Şimdi çocuklara bilgisayar alınmasından farklı bu, o bir iletişim aracı, oysa daktilo tam tersine yalnızlık aracı, adı “yazı makinesi” ama bence “yalnızlık makinesi”. Genel olarak yazı yazan insanların, istemeseler de, kaçınılmaz bir yalnızlığı yaşadıklarını biliriz. Bir de yalnızlığa eğilimleri varsa, yazı yazmak onlar için tam bir sığınak sayılır. Yazının doğası da biraz bunu gerektirir.

Biz çok kardeş olduğumuz için yalnızlığa sığınacak zamanım da mekânım da olmadı. Galiba pek ihtiyacım da olmadı. Olmasını ister miydim? Hayır. Arkadaşlık ve yoldaşlık gibi, kardeşlik de her şeyin üstündedir benim için, yazının da, şiirin de üstündedir. Galiba Özdemir Asaf’ın ünlü şiirini biz altı kardeş ters anlamışız ve “yalnızlık paylaşılır” deyip paylaşmışız. Böylece kimse de fazla yalnızlık çekmemiş. Herkes ihtiyacı olan yalnızlığı almış. Bana da yazı kalmış. Yalnızlıktan payıma yazı düşmüş yani.

Ben de yazdım. Daktilomla Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan’ın halk çocukları olduklarını, emperyalizme karşı koyduklarını, Türkiye’nin bağımsızlığı için canlarını ateşe attıklarını, idam edilmemeleri gerektiğini yazdım. Lise 1. sınıf öğrencisiydim, sınıftaki beş on arkadaşıma verdim yazdıklarımdan. Sonra gözaltı, askeri tutukevi, okuldan atılma derken benim beyaz daktilom bu kez de “suç makinesi” olarak işlem gördü.

O yıllarda daktilo ancak arzuhalcilerin, memurların, mahkeme kâtiplerinin, sekreter hanımların, yazarların kullandığı bir şeydi. Bilgisayar gibi çoluk çocuğun oyuncağı olmamıştı! Elbette şaka yapıyorum, yani daktilonun “yaygın bir makine” olmadığını söylemeye çalışıyorum. Telefon gibi. Evinize telefon bağlanırsa mahallenin gözü aydın demekti ya eskiden. Daktilo da öyle. Dilekçe yazdırmak isteyen de gelir, siyasi bildiri yazmak için ödünç alındığı da olurdu.

Benim küçük, beyaz, kapaklı daktilom da benimle birlikte hayli gezdi: Eskişehir, Ankara, İstanbul... Belleğime onca güvenirim, fakat sanırım daktiloma karşı bir vefasızlık ettim ve adını unuttum. Erica da olabilir diyorum. Nedense o adı pek yakıştırıyorum ona. Bir 15 yıl kadar önce İstanbul’da yitirdim onu. Artık pek kullanmıyordum, çünkü çalıştığım reklam ajansında daktilom vardı. Fakat onu kim aldı, daktilom kimde kaldı?

Deniz Kızı’nın söylediği “Daktilo” şarkısını ise önce daktiloya yazılmış bir şarkı sandım: “Benim beyaz daktilom/Benim çapkın daktilom” nakaratlarında ise, “acaba daktilosuyla çok aşk mektubu, aşk şiiri mi yazıyor ki çapkın diyor ona?” diye biraz garipseyerek sorduğumu hatırlıyorum. Meğer o yıllarda daktilo da yazan sekreter hanımlara “daktilo” denirmiş.

Çalıştığım ajans bilgisayara geçince, orada 15 yıl kadar yazdığım daktiloyu bana verdiler, Smith Corona evde duruyor. Kızım Nar onu görünce “Bu ne” diye sordu, anlattım, şeridi, kolu ilgisini çekti, tuşlarını gösterdim, bir iki tuşa basınca tuşlar havalandı. Nar havalanan harflere bakıp, “Baba, daktilonun kuşları uçuyor!” deyince de bu yazıyı yazdım. Babamın da Almanya’da bir “göçmen kuş” olduğu yılları hatırladım.